Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή του «βασικού
εισοδήματος» στη Φινλανδία (σ.σ. αντίστοιχο του «Κοινωνικού Εισοδήματος
Αλληλεγγύης» στην Ελλάδα), ως ένα μέτρο που θα καταργήσει άλλα κοινωνικά
επιδόματα με σκοπό την «εξοικονόμηση» κρατικού χρήματος που θα κατευθυνθεί και
πάλι στο κεφάλαιο, αλλά και ως ένα μέτρο διαχείρισης της ακραίας φτώχειας,
άρχισαν σιγά - σιγά να διακρίνονται.
Θυμίζουμε πως από τις αρχές του χρόνου άρχισε πιλοτικά να
χορηγείται στη Φινλανδία σε 2.000 ανέργους 25-58 ετών βασικό εισόδημα 560 ευρώ
έως το τέλος του 2018 και παρουσιάστηκε ως ένα «ανατρεπτικό μισθολογικό
πείραμα». Πρόσφατο δημοσίευμα της «Deutsche Welle» σημειώνει πως πρόκειται για
μέτρο «με το οποίο η χώρα θέλει να εξυγιάνει τα δημόσια ταμεία της».
«Ενα κοινωνικό πείραμα που εφαρμόζει ο κυβερνητικός συνασπισμός Φιλελευθέρων
και Συντηρητικών στη Φινλανδία, όχι τόσο λόγω προοδευτικής σκέψης αλλά από
καθαρή ανάγκη».
Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Φινλανδία, με πληθυσμό γύρω στα
5,5 εκατομμύρια, πέρασε από καπιταλιστική κρίση το διάστημα 1990 - 1995, που
«ξεπεράστηκε» στη συνέχεια με τα γνωστά αντιλαϊκά μέτρα (μείωση της τιμής της
εργατικής δύναμης, χτύπημα δικαιωμάτων, ταξική συνεργασία και συναίνεση των
αστικών κομμάτων, υποτίμηση κατά 40% του νομίσματος). Σε αυτό το έδαφος
ακολούθησε το «φινλανδικό θαύμα», με έμφαση στις νέες τεχνολογίες (βλέπε
ΝΟΚΙΑ), τις τηλεπικοινωνίες, τη βιοτεχνολογία. Ομως από το 2011 η καπιταλιστική
οικονομία μπήκε ξανά σε περίοδο ύφεσης και στους τομείς των νέων τεχνολογιών.
Από το 2015 εφαρμόζονται μέτρα λιτότητας (λένε για 10 δισ. ευρώ, χωρίς μάλιστα
μνημόνια) και ακολουθούν μειώσεις μισθών κατά 5% και «πάγωμά» τους έως το 2019,
κατάργηση επιδομάτων και διαφόρων κοινωνικών παροχών, ταυτόχρονα η ανεργία
κινείται πάνω από 8%. Εδώ έρχεται να «κουμπώσει» και το «πείραμα» του «βασικού
εισοδήματος».
Εργαλείο ανατροπών
Οι άνεργοι που επιλέχθηκαν να λαμβάνουν για δυο χρόνια το
«βασικό εισόδημα» δεν θα παίρνουν πια το επίδομα ανεργίας (σ.σ. ξεκινάει
από 522 ευρώ και ανεβαίνει ανάλογα με διάφορους παράγοντες), αλλά τα 560
ευρώ το μήνα. Ουσιαστικά πρόκειται για «τσεκούρι» στις κρατικές παροχές,
καθώς «ένα βασικό εισόδημα που θα αντικαθιστούσε το σύνολο των προβλεπόμενων
κρατικών παροχών θα έπρεπε να ανέρχεται σε 1.500 ευρώ το μήνα». Η κυβέρνηση
της Φινλανδίας επιδιώκει να «ξεκαθαρίσει» την κατάσταση με τα κοινωνικά
επιδόματα, σε μια χώρα που αυτά ανέρχονται περίπου σε 40.
Αλλά αυτό το «πείραμα» είναι εναρμονισμένο και με τις
ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση. Οπως σημειώνει ο Κela, ο Οργανισμός
Κοινωνικής Ασφάλισης της Φινλανδίας, «ο σκοπός του βασικού εισοδήματος είναι
να αναδιαμορφωθεί το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης σαν απάντηση στις αλλαγές
στην αγορά εργασίας», δηλαδή στην επέκταση της ελαστικής, προσωρινής,
κακοπληρωμένης εργασίας.
Βάσει του πιλοτικού προγράμματος, το «βασικό εισόδημα»
αντικαθιστά το επίδομα ανεργίας, η μόνη διαφορά είναι ότι δεν μειώνεται ή
διακόπτεται όταν αυτός που το λαμβάνει βρίσκει δουλειά. Ομως, τα 560 ευρώ το
μήνα όχι μόνο δεν «προσφέρουν ασφάλεια σε όσους δεν μπορούν να εργαστούν», αλλά
μετά βίας αρκούν για το ενοίκιο ενός σπιτιού. Ετσι, οι δικαιούχοι θα πρέπει να
βρουν δουλειά, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο, με την ανεργία να φτάνει
στο 8,1% του πληθυσμού. Θα είναι πολύ πιο επιρρεπείς στην ελαστική και
κακοπληρωμένη εργασία. Ηδη έχει αρχίσει να γίνεται ξεκάθαρο πως πρόκειται για
ένα μέτρο - σκαλοπάτι προς τη διεύρυνση της χαμηλά αμειβόμενης απασχόλησης,
πλήττοντας παράλληλα και τα όποια δικαιώματα ή κοινωνική προστασία έχουν οι
εργαζόμενοι.
Εξάλλου, είναι χαρακτηριστικά τα λόγια της Μαρζούκα
Τουρούνεν, του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ασφάλισης της Φινλανδίας, που
διαχειρίζεται το πρόγραμμα: «Οταν κάποιος λαμβάνει το βασικό εισόδημα, ανεξαρτήτως
όρων, μπορεί να απασχολείται έστω και λίγες μέρες τη βδομάδα ή δύο βδομάδες
το μήνα. Οι συμμετέχοντες μπορούν να μείνουν σπίτι τους στον καναπέ και να
μην κάνουν τίποτε, και αν επιλέξουν (!) να ζήσουν μόνο με αυτά τα χρήματα,
μπορούν επίσης να εργαστούν σε δουλειές μερικής απασχόλησης ή να ξεκινήσουν τη
δική τους επιχείρηση», εξήγησε η Τουρούνεν.
Σε κάθε περίπτωση, το «βασικό εισόδημα» έχει σαν στόχο την
κατάργηση των κοινωνικών επιδομάτων, ως ένα βάρος για τους προϋπολογισμούς των
ευρωπαϊκών κρατών. Σε πολλές χώρες δρομολογούνται αντίστοιχα μέτρα, ώστε τα
επιδόματα ανεργίας να συρρικνωθούν και να αντικατασταθούν από «κίνητρα» (βλέπε
εξαναγκασμό), για να δεχτεί ο άνεργος να δουλέψει σε θέσεις με χαμηλό μισθό ή
μερικής απασχόλησης. Χαρακτηριστικά, οι αστικές αναλύσεις ονομάζουν τα μέτρα
προστασίας των ανέργων «παγίδα επιδομάτων», που δεν ενισχύουν την αγορά
εργασίας, αλλά στην ουσία εννοούν την αγορά εργασίας με εξευτελιστικούς
εργασιακούς όρους.
Διαχείριση της ακραίας φτώχειας
Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα είναι η βασική πολιτική
κατεύθυνση της ΕΕ σε επίπεδο κοινωνικής πολιτικής και μέρος της στρατηγικής της
ΕΕ «Ευρώπη 2020». Στοχεύει στη διαχείριση της απόλυτης φτώχειας και της
εξαθλίωσης, αλλά με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για το αστικό κράτος. Ολα αυτά,
για να απαλλάσσονται τα καπιταλιστικά κράτη από το «κόστος» της κοινωνικής
πολιτικής και να ενισχύονται περισσότερο με χρήμα, κίνητρα, απαλλαγές για
ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας οι επιχειρηματικοί όμιλοι, όχι μόνο στη
συγκυρία της καπιταλιστικής κρίσης, αλλά και μετά απ' αυτήν. Εξάλλου, πρόκειται
για πολιτικές που εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες σε πολλά κράτη - μέλη.
Η βασική στρατηγική της ΕΕ «Ευρώπη 2020» στηρίζεται σε δυο
βασικές προϋποθέσεις: Το συνολικό εισόδημα των δικαιούχων να είναι ελάχιστο
έως μηδενικό και να μη διαθέτουν περιουσία. Να συνδέονται οι δικαιούχοι με την
αγορά εργασίας ως πάμφθηνο εργατικό δυναμικό. Γι' αυτό και κατευθύνονται σε
περιορισμένο αριθμό ατόμων, σε κατηγορίες του πληθυσμού που ζουν σε συνθήκες
βαθιάς φτώχειας.
Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες
που εφαρμόζουν αντίστοιχα μέτρα.
Στη Δανία, από το 2005 το επίδομα «Κοινωνικής Προστασίας»
δίνεται σε όσους αδυνατούν να παρέχουν στους ίδιους και στα εξαρτώμενα μέλη της
οικογένειάς τους τα αναγκαία. Το ύψος του επιδόματος ανέρχεται στο 80% του
ανώτερου επιδόματος ανεργίας για γονείς ανήλικων τέκνων και στο 60% για τους
υπόλοιπους. Το ποσό του επιδόματος μειώνεται σταδιακά στη διάρκεια της
χορήγησής του. Ομως, για το ακριβές ποσό λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των πόρων
και των εισοδημάτων τους, με μόνη εξαίρεση το επίδομα αναπηρίας, που δεν
προσμετράται. Μάλιστα, δεν χορηγείται αν κάποιος παίρνει επίδομα ανεργίας και
ως εισόδημα υπολογίζεται η ιδιοκτησία κατοικίας και αυτοκινήτου, τα οποία πρώτα
πρέπει να πωληθούν. Αν το εισόδημα από περιουσιακά στοιχεία είναι κάτω από ένα
όριο, τότε μόνο παίρνει το επίδομα.
Σε άλλες χώρες, το «βασικό εισόδημα» χρησιμοποιείται ως
«όχημα» που θα οδηγήσει τους ανέργους ακόμη και στην τσάμπα εργασία με τη μορφή
του «εθελοντισμού». Για παράδειγμα, στη Βουλγαρία και στη Νορβηγία,
οι άνεργοι, προκειμένου να λάβουν το μηνιαίο επίδομα Κοινωνικής Πρόνοιας,
συμμετέχουν σε προγράμματα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών της Τοπικής Διοίκησης.
Σε Δανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Κύπρο η άρνηση συμμετοχής σε προγράμματα
επανένταξης ή κατάρτισης ή η απόρριψη θέσης εργασίας, σημαίνει διακοπή της
βοήθειας.
Αναγκαία η οργανωμένη
ταξική απάντηση
Γίνεται φανερό πως οι τέτοιες προτάσεις που κάνουν τα αστικά
επιτελεία - και ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του Απρίλη
στη Γαλλία, Μπενουά Αμόν, έχει εντάξει στο πρόγραμμά του ανάλογες προτάσεις,
αλλά και στη χώρα μας παρουσιάζουν όλες οι αστικές δυνάμεις ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ -
έχουν διττό στόχο. Από τη μία, με τη συγχώνευση όλων των κοινωνικών επιδομάτων,
να εξοικονομηθούν κονδύλια από το αστικό κράτος που θα πάνε στο κεφάλαιο και,
από την άλλη, να συνηθίζουν τα λαϊκά στρώματα στη μισοζωή - μισοδουλειά. Μια
εξίσου σημαντική διάσταση είναι ότι μπροστά στην αναμενόμενη αύξηση της
ανεργίας, λόγω της εισαγωγής στην παραγωγή νέων τεχνολογιών (ρομποτική, έξυπνες
συσκευές) της αποκαλούμενης «τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης», η λεγόμενη
ελαστική απασχόληση προβάλλεται σαν λύση και συμβάλλει στην ένταση της
καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αρα,παράλληλα με τη διεκδίκηση μέτρων ουσιαστικής
προστασίας των ανέργων χρειάζεται να δυναμώνει η πάλη ενάντια στην πραγματική
αιτία της ανεργίας, που είναι ο ίδιος ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής.
Επομένως έρχεται στην πρώτη γραμμή η πάλη για τη νέα κοινωνία, το σοσιαλισμό -
κομμουνισμό. Την κοινωνία όπου η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, ο
πανεθνικός επιστημονικός σχεδιασμός με εργατικό έλεγχο θα μπορεί να εξασφαλίζει
την αξιοποίηση όλου του εργατικού δυναμικού, θα μπορεί να μειώνει την εργάσιμη
μέρα και να ικανοποιήσει τις σύγχρονες διευρυμένες ανάγκες της κοινωνίας με
βάση τις τεράστιες δυνατότητες που έχει κατακτήσει η ανθρωπότητα, που όμως
πλέον θα χρησιμοποιούνται για τη λαϊκή ευημερία και όχι για τα κέρδη των λίγων.
Ε. Μ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου