Το τρίτο βιβλίο της Μαριάννας Τζιαντζή, το μυθιστόρημα
«Αντίο στις αυλές των θαυμάτων» (εκδ. Καστανιώτη) παρουσιάζεται την Τρίτη 4
Απριλίου. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο καραγκιοζοπαίχτης Άθως Δανέλλης, ο
φιλόλογος Γιάννης-Ιόλαος Μανιάτης και ο αρχιτέκτονας Τάσης Παπαϊωάννου. Η
παρουσίαση θα γίνει στο Πόλις Αρτ Καφέ, στην ταράτσα της Στοάς του Βιβλίου
(είσοδος από Πεσμαζόγλου 5).
Οι αυλές των μεταμορφώσεων
του Βασίλη Λαδά
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία του ποιητή και
πεζογράφου Βασίλη Λαδά στην παρουσίαση του βιβλίου της Μαριάννας Τζιαντζή
«Αντίο στις αυλές των θαυμάτων» στην Πάτρα στις 20/2/2017.
Τρεις φίλοι μεσόκοποι· η Λένα, ο Άγγελος, ο Παύλος οδεύουν
από την Αθήνα προς την Ελευσίνα όπου θα κηδευόταν ο βάρδος Καζαντζίδης. Ήταν η
15η Σεπτεμβρίου 2001, λίγες μέρες μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων.
Άρχιζε μια νέα εποχή για την τύχη του κόσμου αλλά και για την Ελλάδα αφού το
Χρηματιστήριο της φούσκας μόλις είχε σκάσει. Το τι θα συνέβαινε ύστερα από λίγα
χρόνια είχε ήδη προμηνυθεί.
Το ταξίδι μέσω μιας συμβολικής ιερής οδού είναι περισσότερο
πρόσχημα για να ιδωθούν οι χωρισμένοι προ πολλού φίλοι. Ο Καζαντζίδης άλλωστε
δεν είναι του γούστου τους, όπως και ο ακατάσχετος ναρκισσισμός του πόνου. Και
οι τρεις τους πιστεύουν στο θαύμα κι έζησαν αυλές θαυμάτων των περασμένων
δεκαετιών όπου λειτουργούσαν οι μεταμορφώσεις της πραγματικότητας, όπως στην
αυλή των θαυμάτων του Παρισιού, γκέτο των ζητιάνων, των γελωτοποιών και των
μαχαιροβγαλτών. Το βράδυ που επέστρεφαν για κρασί και ύπνο, οι τυφλοί ζητιάνοι
έβλεπαν, οι κουτσοί περπατούσαν κι οι μαχαιροβγάλτες έβαζαν το μαχαίρι στο
θηκάρι. Σε μια τέτοια προδρομική φαβέλα έγραψε και ο Βιγιόν τα ποιήματά του.
Μια αυλή μεταμορφώσεων στο βιβλίο της Τζιαντζή είναι η αυλή
του Καραγκιόζη μιας συνοικίας παρόμοιας με τη «Συνοικία το όνειρο» του
Αλεξανδράκη ή της «Μαγικής Πόλης» του Κούνδουρου. Εκεί ο Καραγκιόζης κάθε βράδυ
μεταμορφωνόταν σε χιλιάδες επαγγέλματα. Μια άλλη περίκλειστη αυλή οικίας
οθωμανικής αρχιτεκτονικής (ή αρβανίτικης;) στη συνοικία της Πλάκας όπου οι
ένοικοι των δωματίων μεταμόρφωναν τη φτώχεια τους σε ευρηματικότητα. Μια τρίτη
το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν με το θαύμα επί της κυκλικής σκηνής σε κάθε
παράσταση. Τέλος, η πλέον λησμονημένη στην περίοδο της ευδαιμονίας της Ελλάδας
στις αρχές του 2000, το ξενοδοχείο Άτλας επί της οδού Σοφοκλέους όπου ζούσαν
ιδρυματοποιημένοι παλιοί εξόριστοι και φυλακισμένοι αντάρτες που μεταμόρφωναν
τη μνήμη τους, ρίχνοντας σε συλλογικό ασυνείδητο τις έχθρες τους, τις ενοχές
τους, τις αποκοτιές τους, σε ηρωισμό και σε συλλογικότητα.
Στο βιβλίο της Τζιαντζή οι αναφορές στις αυλές των θαυμάτων
μεταμορφώνονται σε τοιχογραφία μιας εποχής που αφού την καθήλωσε η χούντα για
επτά χρόνια σε υποταγή, η μεταπολίτευση τη μετέβαλε σε οικονομική φούσκα. Το
2001 οι αυλές των μεταμορφώσεων ήταν βαρίδια του χτες και η δυνατή Ελλάδα τα
ξεφορτωνόταν. Ήταν όμως δυνατή; Η Τζιαντζή κρατά το δικαίωμα που έχει κάθε
συγγραφέας να ελέγχει την εποχή για την οποία γράφει με όσα είναι δεδομένα στην
εποχή που τα γράφει. Μπορεί λοιπόν να κρίνει και να κατακρίνει.
Η Τζιαντζή κατορθώνει στο μυθιστόρημά της να εξισορροπήσει
την τοιχογραφία της εποχής με τις προσωπικές ιστορίες των ηρώων της, τους
χαρακτήρες των οποίων περνά από ακτινογραφία. Όλοι οι ήρωες του βιβλίου της,
μαζί με τους τρεις βασικούς, είναι παιδιά της Αριστεράς που αγωνίστηκε κατά της
χούντας. Άλλοι γιατί γεννήθηκαν από αριστερούς γονείς και μεγάλωσαν πίνοντας το
γάλα της αλλά και τις πίκρες της, άλλοι γιατί προσχώρησαν στην Αριστερά από
ευαισθησία και ιδεολογία. Μερικοί ξεστράτισαν, οι περισσότεροι παρέμειναν στα
πόστα τους.
Υπάρχουν ακόμα, προς ολοκλήρωση της τοιχογραφίας, και
πραγματικοί χαρακτήρες, όπως ο Κάρολος Κουν και ο ζωγράφος Θάνος Τσίγκος, ο
τελευταίος μείγμα ιδιαίτερο κομμουνιστή και καταραμένου. Η Τζιαντζή έγραψε το
μυθιστόρημά της ύστερα από εξονυχιστική έρευνα και δεν αυθαιρετεί ακόμα και
στην περιγραφή ενός επινοημένου χαρακτήρα, όπως του καραγκιοζοπαίχτη Νικολάρα.
Το μυθιστόρημα οικοδομείται με τεχνική μαεστρία έτσι ώστε οι
χαρακτήρες να διαμορφώνονται σταδιακά από τις πράξεις τους και τους διαλόγους
τους. Η γλώσσα του υπηρετεί τον προφορικό λόγο, λαχανιαστή πολλές φορές και
ενσωματώνοντας κοινότοπες φράσεις της εκάστοτε εποχής που περιγράφεται,
στιχάκια, διαφημίσεις, ρητά, παροιμίες.
Στο μυθιστόρημα περισσεύει η ευαισθησία αλλά και το χιούμορ,
δεν είναι δακρύβρεκτο βιβλίο καίτοι η ιστορία της Λένας φέρεται ως μια λυπητερή
ιστορία. Και παρά τον τίτλο «Αντίο στις αυλές των θαυμάτων» δεν τελειώνει με
θρήνο αλλά με μια γιορτή στο μισοερειπωμένο ξενοδοχείο Άτλας όπου σμίγουν
νεκροί και ζωντανοί κα οι ανάπηροι είναι αρτιμελείς και υγιέστατοι.
Έχω την αίσθηση πως ποτέ δεν θα πάψουν να υπάρχουν οι αυλές
των θαυμάτων και οι μαγικές μεταμορφώσεις των επιθυμιών μας. Και σήμερα
μπορούμε να τις δούμε: στα συσσίτια, στους καταυλισμούς των προσφύγων, στα
στέκια της νεολαίας, ακόμα και στα ΚΑΠΗ. Πώς το λέει ο Σεφέρης; Αν είναι
ανθρώπινος ο πόνος δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονούμε.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου