Μάης ΄36: Το χρονικό του αγώνα
Ο καπνός είναι το κύριο εξαγωγικό προϊόν του ελληνικού
κράτους. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν δεκάδες μεγάλες επιχειρήσεις επεξεργασίας
καπνού (αμερικανικές, γαλλικές, ισραηλίτικες, τουρκικές, ελληνικές, κ.ά.) όπου εργάζονται
χιλιάδες καπνεργάτες. Μερικές απ’ αυτές απασχολούν πάνω από 500 εργάτες.
Η δουλειά εποχιακή, τα μεροκάματα μικρά, οι συνθήκες
δουλειάς άθλιες. Η πιο κρίσιμη εποχή για τη διεκδίκηση των αιτημάτων ήταν η
άνοιξη. Ήταν η περίοδος των προσλήψεων και τα καπνά βρίσκονταν σε ζύμωση και
καταστρέφονταν αν δεν συντηρούνταν.
Το 1914 είναι η χρονιά που ο αγώνας των καπνεργατών έχει την
πρώτη μεγάλη νίκη. Ύστερα από απεργιακό αγώνα πολλών ημερών, υπογράφτηκε στις 9
Απριλίου η πρώτη συλλογική σύμβαση, που θεωρείται από πολλούς και η πρώτη
σύμβαση της εργατικής τάξης στην Ελλάδα.
Μεγάλες απεργίες επίσης γίνονται το 1919, το 1922 (με
αιτήματα και ενάντια στη μικρασιατική εκστρατεία), το 1926 (Αγρίνιο - 2
νεκροί), το 1927 (Θεσσαλονίκη - επιδόματα ανεργίας, κοινωνική ασφάλιση), το
1928-29 (Βόλος, Αγρίνιο, Θάσος), το 1931 (Πειραιάς - αιματηρές συγκρούσεις
μπροστά στο εργοστάσιο του Παπαστράτου), το 1932 (Καβάλα - 1 νεκρός), το
1933-34 (σε όλες σχεδόν τις πόλεις), το 1935 (οι καπνεργάτες του Αγρινίου
πετυχαίνουν αύξηση 30%).
Το 1934 η οικονομία της Ελλάδας είχε μια αύξηση του συνόλου
της βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής της τάξης του 10%, ενώ οι εξαγωγές
είχαν αύξηση κατά 14% περίπου.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ενωτικής ΓΣΕΕ, το 1932 έγιναν 200
απεργίες με συμμετοχή 80.000 εργατών. Το 1933 έγιναν 360 απεργίες με συμμετοχή
120.000 εργατών. Ενώ το 1934 έγιναν 480 απεργίες με συμμετοχή 180.000 εργατών.
Τον χειμώνα του ΄36 οι τιμές των τροφίμων έχουν φτάσει στα
ύψη και η οικονομική κατάσταση των εργαζομένων γίνεται δυσβάσταχτη. Το
Φεβρουάριο ξεκινούν οι πρώτες εργατικές κινητοποιήσεις. Λιμενεργάτες,
αυτοκινητιστές, τροχιοδρομικοί, οι εργάτες βενζίνης (Σελλ, Γκρεκοπετρόλ), οι
καπνεργάτες της Καβάλας και της Δράμας, οι κλωστοϋφαντουργοί Καρέλα στο Ν.
Φάληρο κ.ά, οι οποίες χτυπιούνται από την αστυνομία.
Χρονολόγιο Μάη 1936
28 Μάρτη: Τρεις μεγάλες εταιρίες καπνού στη
Θεσσαλονίκη απολύουν ξαφνικά 200 εργάτες
4 Απρίλη: Συνέρχεται στη Θεσσαλονίκη το 1ο
πανκαπνεργατικό συνέδριο. Οργανώνεται από την Καπνεργατική Ομοσπονδία Ελλάδας
(ΚΟΕ), η οποία μετονομάζεται σε Πανελλαδική Καπνεργατική Ομοσπονδία (ΠΚΟ). Το
συνέδριο διαρκεί 3 μέρες και τα κύρια θέματα που το απασχολούν είναι τα
μεροκάματα, το ταμείο ασφάλισης (ΤΑΚ) και η ενότητα του κλάδου. Για το
τελευταίο αποφασίστηκε να γίνει πρόταση στην ΕΟΚΣΕ για ενοποίηση.
15 Απρίλη: Κοινή συνεδρίαση της ΠΚΟ και της ΕΟΚΣΕ
όπου αποφασίζεται κοινή Εκτελεστική Επιτροπή.
Κυριακή 19 Απρίλη: Πραγματοποιείται στον
κινηματογράφο "Ολύμπιον" μεγάλη συγκέντρωση καπνεργατών όπου αποφασίζεται
η κήρυξη απεργίας σε περίπτωση που δεν υιοθετηθούν τα αιτήματα του
συνεδρίου. Οι καπνεργάτες εκλέγουν επιτροπές αγώνα κατά εργοστάσιο
και κατά συνοικία και ξεκινούν οικονομική εξόρμηση.
Τετάρτη 29 Απρίλη: Ξεκινά η απεργία. Οι απεργοί
κατευθύνονται στα γραφεία της ΠΚΟ και κατόπιν στον κινηματογράφο
"Πάνθεον", όπου υπολογίζονται γύρω στις 10.000. Εκλέγεται κεντρική
επιτροπή αγώνα η οποία επισκέπτεται τον Γενικό διοικητή Μακεδονίας Πάλλη.
Πέμπτη 30 Απρίλη: Η απεργία γενικεύεται σε όλη τη
χώρα. Οι απεργοί της Θεσσαλονίκης μαζεύονται ξανά στο "Πάνθεον" και
αποφασίζουν την τοποθέτηση εργατικών φρουρών στα καπνομάγαζα.
Παρασκευή 1 Μάη: Η εργατική Πρωτομαγιά γιορτάζεται με
δύο συγκεντρώσεις, μια στο Μπεχτσινάρ και μια στο Σέιχ Σου.
Σάββατο 2 Μάη και Κυριακή 3: Η χωροφυλακή επιτίθεται
στα καπνομάγαζα, διώχνει τις απεργιακές φρουρές και τοποθετεί χωροφύλακες.
Δευτέρα 4 Μάη: Μεγάλη συγκέντρωση στα γραφεία της
ΠΚΟ. Εγκρίνεται ψήφισμα και αποφασίζεται να σταλεί με τηλεγράφημα στην Αθήνα
στην κυβέρνηση. Σύσσωμοι οι καπνεργάτες κατευθύνονται προς το τηλεγραφείο όπου
δέχονται επίθεση από έφιππους αστυνομικούς. Τρεις φορές οι καπνεργάτες σπάζουν
τον κλοιό και φτάνουν στο τηλεγραφείο. Στη διάρκεια της επίθεσης χτυπήθηκε
σοβαρά η καπνεργάτρια Σοφία Κωνσταντινίδου.
Τρίτη 5 Μάη: Κατεβαίνουν σε απεργία οι
κλωστοϋφαντουργοί, οι χαρτεργάτες, οι τσαγκαράδες και οι λαστιχάδες. Οι
περισσότεροι δήμοι και κοινότητες εγκρίνουν κονδύλια από το δημοτικό
προϋπολογισμό για ενίσχυση του αγώνα.
Τετάρτη 6 Μάη: Μέλη της οργάνωσης ΕΕΕ, πυροβολούν και
τραυματίζουν τον υποδεματεργάτη Κ. Σαμιώτη, 20 χρόνων.
Πέμπτη 7 Μάη: Φτάνει στη Θεσσαλονίκη επιστρέφοντας
από το Βελιγράδι ο πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς, ο οποίος και δίνει εντολή για
καταστολή των απεργιών.
Παρασκευή 8 Μάη: Χιλιάδες απεργοί καπνεργάτες
συγκεντρώνονται έξω από τα γραφεία της ΠΚΟ. Εγκρίνεται ψήφισμα και προτείνεται
15μελής επιτροπή για να το επιδώσει στη Γενική Διοίκηση (υπουργείο Βόρειας
Ελλάδας). Οι συγκεντρωμένοι όμως απαιτούν να επιδοθεί το ψήφισμα από όλους και
ξεκινούν πορεία στην Εγνατία. Η αστυνομία επιτίθεται, αλλά οι καπνεργάτες δεν
υποχωρούν. Όλη η Εγνατία από το Βαρδάρη μέχρι την Αριστοτέλους θυμίζει πεδίο
μάχης.
Ύστερα από συγκέντρωση στο Μπεχτσινάρ, 2.500 απεργοί
υφαντουργοί (κυρίως γυναίκες) κατευθύνονται προς την πόλη. Στο δρόμο
κτυπιούνται από την αστυνομία, αλλά κατορθώνουν να φτάσουν στη Γενική Διοίκηση.
Οι στρατιώτες που περιφρουρούν το κτίριο παίρνουν εντολή να κτυπήσουν. Εκεί
λαμβάνουν χώρα οι πρώτες απειθαρχίες φαντάρων και αξιωματικών.
Ο απολογισμός της ημέρας: 70 τραυματίες, 100 συλλήψεις. Το
βράδυ της ίδιας μέρας τα 3 εργατικά κέντρα της πόλης (ΕΚΘ, Πανυπαλληλικό,
Πανεργατικό) αποφασίζουν την κήρυξη 24ωρης γενικής απεργίας.
Σάββατο 9 Μάη: Περίπολοι στρατού και αστυνομίας στους
κεντρικούς δρόμους της πόλης και των προσφυγικών συνοικιών. Συγκοινωνίες και
εφημερίδες δεν υπάρχουν λόγω της απεργίας.
Οι εργαζόμενοι κατεβαίνουν κατά ομάδες προς το κέντρο της
πόλης. Η πρώτη σύγκρουση γίνεται από τους αυτοκινητιστές, οι οποίοι προσπαθούν
να απελευθερώσουν ένα συνάδελφο τους. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου πέφτει
νεκρός ο οδηγός Τάσος Τούσης. Οι εργάτες τοποθετούν το νεκρό πάνω σε μια
ξύλινη πόρτα και κατευθύνονται προς τη Γενική Διοίκηση. Η αστυνομία κλείνει το
δρόμο και επιτίθεται.
Η σύγκρουση γενικεύεται. Στήνονται οδοφράγματα σε όλο
το κέντρο της πόλης. Γίνονται μάχες σώμα με σώμα. Οι χωροφύλακες κτυπούν στο
ψαχνό. Οι καμπάνες κτυπούν ασταμάτητα. Φήμες για πολλούς νεκρούς και
τραυματίες. Όμως αντί να υποσταλούν, οι διαδηλώσεις μαζικοποιούνται. Οι
διαδηλωτές καταλαμβάνουν το κέντρο της πόλης.
Απολογισμός 9 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες.
Το μεσημέρι ο διοικητής του Γ' Σώματος Στρατού δίνει εντολή
στους χωροφύλακες να κλειστούν στα τμήματα, διατάζει το στρατό να αναλάβει τη
διοίκηση της πόλης και απαγορεύει κάθε είδους συγκέντρωση σε ανοιχτό ή κλειστό
χώρο.
Παρά την απαγόρευση, χιλιάδες λαού συγκροτούν διαδηλώσεις με
κεντρικό σύνθημα «Κάτω οι δολοφόνοι – εκδίκηση». Στο ψήφισμα που εγκρίνεται
απαιτείται άμεση παραίτηση της κυβέρνησης, σύλληψη του αστυνομικού διοικητή
Ντάκου, αποδοχή όλων των αιτημάτων των απεργών, απελευθέρωση όλων των
συλληφθέντων.
Η Θεσσαλονίκη στα χέρια των εργατών. Η κεντρική
απεργιακή επιτροπή οπλίζει με ρόπαλα τις φρουρές των εργοστασίων και των
συνδικάτων. Εργατικές περίπολοι ελέγχουν το κέντρο και τις γειτονιές της πόλης.
Κυριακή 10 Μάη: Πραγματοποιείται η κηδεία των νεκρών
μπροστά σε 100.000 λαού. Ο ταγματάρχης Μαρινάκης καταθέτει στεφάνι και
σηκώνεται στα χέρια από τους εργάτες. Μετά την κηδεία ο λαός ξεχύνεται στην
πόλη. Στην πλατεία Ελευθερίας λαμβάνει χώρα η μεγαλύτερη συγκέντρωση που έγινε
ποτέ στην πόλη.
Δευτέρα 11 Μάη: Η κρατική βία ξαναγυρίζει. Πογκρόμ
συλλήψεων. Καταλαμβάνονται μέχρι και τα γραφεία του ΕΚΘ. Έχουν φτάσει στην πόλη
αντιτορπιλικά από τον Πειραιά και ένα σύνταγμα πεζικού από τη Λάρισα.
Εκπρόσωποι των απεργών με βάρκες προσπαθούν να ενημερώσουν τους ναύτες. Η ΓΣΕΕ
και η Ενωτική αποφασίζουν από κοινού 24ωρη πανελλαδική απεργία για την Τετάρτη
13 Μαΐου.
Τετάρτη 13 Μάη: Συγκρούσεις σε διάφορες πόλεις της
χώρας. Το πογκρόμ συλλήψεων κορυφώνεται. Φυλακίσεις, βασανισμοί, συλλήψεις και
εκτοπίσεις εκατοντάδων συνδικαλιστών.
Πέμπτη 14 Μάη: Σε συνεδρίαση της Εκτελεστικής
Επιτροπής της ΠΚΟ αποφασίζεται η λύση της απεργίας μετά από υπόσχεση για
απελευθέρωση των συλληφθέντων, χορήγηση συντάξεων στις οικογένειες των νεκρών
και ικανοποίηση μέρους των αιτημάτων.
Του Βασίλη Τσιράκη, συγγραφέα και δημιουργού ταινιών
μικρού μήκους, Θεσσαλονίκη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου