Γράφει η Άννεκε
Ιωαννάτου
Στις 15 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 97 χρόνια από τη δολοφονία
το 1919 των δύο ηγετών του γερμανικού προλεταριάτου και συνιδρυτών του
Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ
που δολοφονήθηκαν από μέλη της στρατοκρατικής κλίκας σε αγαστή συνεργασία
με μέλη της πολιτικής ηγεσίας του κυβερνώντα σοσιαλδημοκρατικού SPD
(Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας). Μια μεγάλη ιστορική ευκαιρία πήγε χαμένη, γιατί
αν η Γερμανία ένα χρόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία θα είχε κάνει
το ίδιο ιστορικό άλμα, η υπόθεση για όλη την Ευρώπη θα ήταν πολύ πιο ευνοϊκή
για τις κομμουνιστικές δυνάμεις.
Ένα βιβλίο αναγκαίο
Το βιβλίο του Βόλφγκανγκ Ρούγκε Η Επανάσταση του
Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1991 από τις
εκδόσεις ‘Σύγχρονη Εποχή’ (μετάφραση της Γεωργίας Αλατάκη-Σταφυλίδη) είναι
ασφαλώς κλασικό στο είδος του. Η σύνδεση με την Οκτωβριανή Επανάσταση γίνεται
αμέσως σαφής από τον τίτλο που έδωσε ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο: Η απεργία
του Γενάρη 1918 πρώτος απόηχος του ρωσικού Οκτώβρη και πρόδρομος του γερμανικού
Νοέμβρη. Ενώ ο ρώσικος Οκτώβρης σήμανε το πέρασμα σε καινούργιες κοινωνικοοικονομικές
σχέσεις, τις σοσιαλιστικές, το γερμανικό Νοέμβρη πρόλαβε να τον ακυρώσει η
γερμανική αστική τάξη βοηθούμενη από τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία η οποία
έδειχνε το αληθινό της πρόσωπο.
Η σοσιαλδημοκρατία θα έδινε πολλά δείγματα γραφής ακόμα του
οπορτουνιστικού της χαρακτήρα στον αιώνα που ακολούθησε με τη σε κρίσιμες
στιγμές επιλογή της πάντα να σώσει τον καπιταλισμό (δείτε για το ρόλο της
σοσιαλδημοκρατίας το εξαιρετικό βιβλίο του
Ρ. Πάλμε Ντατ, Φασισμός
και κοινωνική Επανάσταση, ‘Εκδόσεις ‘Σύγχρονη Εποχή’, μετάφραση: Βασιλεία
Παπαρήγα). Έτσι ο Ρούγκε εκτιμάει ότι
«Η κοινοβουλευτική δημοκρατία που
ξεπρόβαλε από την Επανάσταση του Νοέμβρη σαν επακόλουθο της ήττας της εργατικής
τάξης και που παρουσιάστηκε από τους ιδρυτές της σαν το μοντέλο ενός
«ελεύθερου-δημοκρατικού» πολιτεύματος, αποδείχτηκε το επόμενο χρονικό διάστημα
εύφορο έδαφος για το φασισμό, δηλαδή, μεταβατικό στάδιο προς μια μορφή εξουσίας
της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης, στη διάρκεια της οποίας οι μάζες
καταπιέζονταν ακόμη πιο βάναυσα, και η πολιτική του πολέμου γινόταν πράξη ακόμη
πιο εγκληματικά απ’ ο, τι πριν το 1914 και στα χρόνια 1914 μέχρι 1918» (σελ.
195).Το γεγονός ότι μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση δεν έγιναν άλλα τέτοια
περάσματα έπαιξε σοβαρό ρόλο για τη νεαρή σοβιετική δημοκρατία που έμεινε μόνη
της στον ιστορικά ρηξικέλευθο δρόμο που ακολούθησε. Ωστόσο, σε πρώτη φάση,
αποτέλεσε μια μεγάλη ορμή και ένα χρόνο μετά το Ρώσικο Οκτώβρη έδωσε τεράστια
ώθηση στο επαναστατικό γίγνεσθαι στον κόσμο:
«Η Επανάσταση του Νοέμβρη
αποτέλεσε έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα όλων εκείνων των επαναστατικών
γεγονότων που ακολούθησαν τη Μεγάλη Σοσιαλιστική Οκτωβριανή Επανάσταση στη
Ρωσία και ωρίμασαν κάτω από την άμεση επιρροή της. Η πρωτοπορία της γερμανικής
εργατικής τάξης προσπάθησε τότε, μέσα από αιματηρούς αγώνες, να υλοποιήσει τις
βασικές ιδέες του Κόκκινου Οκτώβρη και στη Γερμανία. Η Επανάσταση του Νοέμβρη
έφερε σε πολύ δύσκολη θέση τις αντικομμουνιστικές και αντισοβιετικές δυνάμεις
και πρόσφερε σημαντική βοήθεια στη Νεαρή Σοβιετική Δημοκρατία. Η γερμανική
επανάσταση του 1918-1919 έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη επαναστατικών λαϊκών
κινημάτων σε πολλά κράτη της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και
επιτάχυνε τη διαμόρφωση κομμουνιστικών κομμάτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Συνέβαλε στη δημιουργία των προϋποθέσεων που πρόσφεραν τη δυνατότητα ίδρυσης
ενός παγκόσμιου κόμματος της επαναστατικής εργατικής τάξης – την Κομμουνιστική
Διεθνή. Στήριξε τη θεωρία, που από τότε επαληθεύεται συνεχώς, ότι τα
επαναστατικά κινήματα στη μοντέρνα εποχή, όσο πιο συνεπή είναι απέναντι στις
αρχές του προλεταριακού Διεθνισμού, και όσο πιο σταθερά συμπαρατάσσονται με το
Σοβιετικό Κράτος, τόσο πιο ισχυρά είναι» (σελ. 194).
Νίκες και ήττες
Οι ήττες, όσο πικρές κι αν είναι, διδάσκουν πολλά. Γι’ αυτό
ο 20
ος αιώνας μας προσφέρει ένα πολύτιμο υλικό ανάλυσης και
ιστορικής διδασκαλίας. Έτσι είναι πολλά τα διδάγματα για το λαϊκό κίνημα από
την επανάσταση στη Γερμανία του Νοέμβρη του 1918. Αποκαλυπτικός πρώτ’ απ’ όλα ο
ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας, όπως επισημάναμε παραπάνω. Δημιούργησε τις
συνθήκες για το ξεκίνημα της αντεπανάστασης και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην
εδραίωση της αστικής τάξης στην εξουσία. Καθυστέρησε για διάφορους λόγους η
δημιουργία του ΚΚ της Γερμανίας. Είναι και άλλα στοιχεία, όπως οι επιλογές της
τακτικής, η διαμόρφωση συμμαχιών, που έπαιξαν έναν αρνητικό ρόλο και, βεβαίως,
μετά τη νίκη του Κόκκινου Οκτώβρη η αστική τάξη της Ευρώπης είχε «τα μάτια της
δεκατέσσερα» μη γίνει κάτι τέτοιο και στις χώρες της. Ο Βόλφγκανγκ Ρούγκε στο
βιβλίο του αναλύει όλη την πορεία μέχρι εκείνες τις για όλο τον κόσμο τόσο
τραγικές στιγμές της δολοφονίας το Γενάρη του 1919 των δύο λαμπρών ηγετών του
γερμανικού κομμουνιστικού κινήματος Ρόζας Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ. Μετά
την απεργία του Γενάρη του 1918 στο πρώτο κεφάλαιο και τον επαναστατικό
χείμαρρο στο Κίελο στο δεύτερο, ο συγγραφέας μπαίνει στα δρώμενα του
«Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων», που ήταν στην ουσία μια «αντεπαναστατική
κυβέρνηση της επανάστασης». Θα αποδειχθεί ότι επανάσταση και αντεπανάσταση
έκαναν έναν αγώνα δρόμου, καθώς και κάτω από ποιες συνθήκες ιδρύθηκε το
Κομμουνιστικό Κόμμα. Με κρατημένη ανάσα ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει
τους αγώνες του Γενάρη 1919, αλλά και έπειτα της άνοιξης με τη Δημοκρατία των
Συμβουλίων του Μονάχου Στο τελευταίο κεφάλαιο ο Ρούγκε κάνει έναν απολογισμό
της επανάστασης.
Το πνεύμα του «Σπάρτακου»
 |
| Αφίσα του Σπάρτακου |
Στο λεγόμενο «Σύνδεσμο του Σπάρτακου» συγκεντρώθηκαν οι πιο
συνεπείς επαναστάτες. Το πρόγραμμά του συντάχθηκε από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ
και είχε τίτλο
Τι θέλει ο Σύνδεσμος του Σπάρτακου; Ανταποκρινόταν στις
βασικές απαιτήσεις του προγράμματος ενός μαρξιστικού κόμματος. Μόνο ο
«Σπάρτακος» και κάποιες άλλες αριστερές δυνάμεις αναγνώρισαν αμέσως ότι η Ρωσία
με τα λόγια της Λούξεμπουργκ
«έδωσε τα πρώτα συνθήματα για την παγκόσμια
επανάσταση». Στη πανγερμανική Συνδιάσκεψη του «Συνδέσμου του Σπάρτακου»
στις 29 Δεκεμβρίου 1918 που είχε σκοπό την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος
και να αποχωρήσουν από το κεντρώο πια Ανεξάρτητο Σοσιαλιστικό Κόμμα της
Γερμανίας (ΑΣΚΓ), ο Καρλ Λίμπκνεχτ εξηγεί:
«Μπήκαμε στο ΑΣΚΓ, για να το
ριζοσπαστικοποιήσουμε, και με αυτό τον τρόπο τελικά να πετύχουμε ώστε […] να
κερδηθούν ισχυρές επαναστατικές δυνάμεις και να συμπεριληφθούν σ’ ένα ενιαίο,
ενωμένο, επαναστατικό προλεταριακό κόμμα» (σελ. 125) τονίζοντας, ότι η
παραμονή στο ΑΣΚΓ θα ισοδυναμούσε με αλληλεγγύη με την αντεπανάσταση.
Συνεχίζοντας είπε στους συνέδρους
«Αν αποχωρήσουμε σήμερα, πρέπει να ιδρυθεί
ένα καινούργιο κόμμα, αντίθετο με τα ψευτοσοσιαλιστικά, συμπεριλαμβανομένου και
του ΑΣΚ, αντίθετο με εκείνα τα κόμματα που καταχρώνται τη λέξη σοσιαλισμός για
να σπείρουν σύγχυση στις μάζες και να εξυπηρετήσουν την άρχουσα τάξη…»(σελ.
125), κάτι το οποίο, όπως ξέρουμε καλά σήμερα, θα επαναλαμβανόταν πολλές
φορές.Ο Κόκκινος Οκτώβρης χάραξε την αρχή μιας νέας εποχής στην ιστορία της
ανθρωπότητας, την εποχή από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Στο ιδρυτικό
Συνέδριο του ΚΚ της Γερμανίας η Ρόζα Λούξεμπουργκ στην εισήγησή της θα πει:
«Σήμερα
μπορούμε να πούμε, ότι ξαναγυρίσαμε στο Μαρξ, βρισκόμαστε στο δρόμο που χάραξαν
το 1848 οι Μαρξ και Ένγκελς».Από το βήμα του Συνεδρίου η Ρόζα Λούξεμπουργκ
έκανε μια σημαντική δήλωση υπέρ της ρώσικης επανάστασης και της σοβιετικής
εξουσίας:
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, όταν μας απευθύνουν συκοφαντίες για τους
Ρώσους μπολσεβίκους, να απαντάμε: Πού μάθατε το αλφάβητο της σημερινής σας
επανάστασης; Το πήρατε από τους Ρώσους: τα Συμβούλια των εργατών και
στρατιωτών. Και εκείνα τα ανθρωπάκια που σήμερα έχουν αναλάβει επικεφαλής της
λεγόμενης γερμανικής σοσιαλιστικής κυβέρνησης, να δολοφονούν ύπουλα τους ρώσους
μπολσεβίκους, χέρι-χέρι με τους άγγλους ιμπεριαλιστές, τυπικά, στηρίζονται
επίσης σ’ αυτά ακριβώς τα Συμβούλια των εργατών και στρατιωτών, και πρέπει να
το παραδεχτούν: Η ρώσικη επανάσταση ήταν αυτή που έδωσε τα πρώτα
συνθήματα για την παγκόσμια επανάσταση. Μπορούμε να πούμε με σιγουριά και
αυτό απορρέει απ’ όλη αυτή την κατάσταση: Σε όποια χώρα, μετά τη
Γερμανία, ξεσπάσει η προλεταριακή επανάσταση, το πρώτο της μέλημα θα
είναι η ίδρυση Συμβουλίων εργατών και στρατιωτών» (σελ. 129).
Ο εχθρός ανάμεσά μας
Σίγουρα ταιριάζει εδώ να αναφέρουμε ένα από τα βιβλία που
κυκλοφόρησαν αρκετά πρόσφατα από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» και έχει
ενδιαφέρον για τον αναγνώστη που θέλει να μάθει περισσότερα. Πρόκειται για κείμενα
των Λούξεμπουργκ-Λίμπκνεχτ, αλλά και τωνΦραντς Μέρινγκ-Κλάρας Τσέτκιν με τον
εύγλωττο τίτλο
Ο βασικός εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα. Τα
κείμενα αυτά εκφράζουν την τοποθέτηση των συγγραφέων ενάντια στο
σοσιαλσοβινισμό και τον πολεμοκάπηλο εθνικισμό που κυριαρχούσαν στα
σοσιαλιστικά κόμματα της εποχής.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου