Karl Marx-Προοδευτική παραγωγή ενός σχετικού υπερπληθυσμού ή βιομηχανικού εφεδρικού στρατού (ΙI)

Στην κεφαλαιοκρατική παραγωγή δεν αρκεί καθόλου η ποσότητα
της διαθέσιμης εργατικής δύναμης που προσφέρει η σχετική
αύξηση του πληθυσμού. Η κεφαλαιοκρατική παραγωγή για να
κινείται ελεύθερα χρειάζεται έναν εφεδρικό βιομηχανικό
στρατό ανεξάρτητο από τα φυσικά αυτά όρια.

Αυτή η ιδιόμορφη πορεία της σύγρονης βιομηχανίας, που δεν την συναντούμε σε καμιά προηγούμενη εποχή της ανθρωπότητας, δεν ήταν δυνατό να παρουσιαστεί ούτε και στην παιδική περίοδο της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Η σύνθεση του κεφαλαίου μεταβαλλόταν μόνο με πολύ αργό ρυθμό. Επομένως, στη συσσώρευσή του αντιστοιχούσε συνολικά μια αναλογική αύξηση της ζήτησης εργασίας.  [...] Η απότομη και σπασμωδική διαστολή της κλίμακας της παραγωγής είναι η προϋπόθεση της απότομής της συστολής· η δεύτερη με τη σειρά της προκαλεί την πρώτη, η πρώτη όμως είναι αδύνατη χωρίς διαθέσιμο ανθρώπινο υλικό, χωρίς αύξηση του πληθυσμού των εργατών, ανεξάτητη από την απόλυτη αύξηση του πληθυσμού. Η αύξηση αυτή δημιουργιέται από το απλό προτσές, που "ελευθερώνει" διαρκώς ένα μέρος των εργατών με μέθοδες που μειώνουν τον αριθμό των απασχολούμενων εργατών σε σχέση με την αυξανόμενη παραγωγή. Επομένως, η όλη μορφή κίνησης της σύγχρονης βιομηχανίας προκύπτει από τη διαρκή μετατροπή ενός μέρους του εργατικού πληθυσμού σε μη απασχολούμενα ή μισοαπασχολούμενα χέρια.

Η επιπολαιότητα της πολιτικής οικονομίας φανερώνεται ανάμεσα στ' άλλα και στο ότι θεωρεί αίτιο των εναλασσόμενων περιόδων του βιομηχανικού κύκλου τη διαστολή και τη συστολή της πίστης, δηλαδή ένα απλό σύμπτωμά τους. Απαράλλαχτα όπως τα ουράνια σώματα επαναλαβαίνουν πάντα μια καθορισμένη κίνηση που τους έχει δοθεί, έτσι και η κοινωνική παραγωγή επαναλαβαίνει την κίνηση της εναλασσόμενης διαστολής και συστολής όταν πια ριχτεί στην κίνηση αυτή. Τ' αποτελέσματα γίνονται με τη σειρά τους αίτια και οι εναλασσόμενες φάσεις του όλου προτσές που αναπαράγει διαρκώς τους δικούς του όρους, αποχτούν τη μορφή της περιοδικότητας. Όταν έχει πια εδραιωθεί η μορφή αυτή της περιοδικότητας, ακόμα και η πολιτική οικονομία αντιλαμβάνεται σαν όρο ζωής της σύγχρονης βιομηχανίας τη δημιουργία ενός σχετικού περίσσιου πληθυσμού, δηλ. σχετικού σε σχέση με τη μέση ανάγκη αξιοποίησης του κεφαλαίου.

[...]

Ακόμα και ο Μάλθους θεωρεί αναγκαίο για τη σύγχρονη βιομηχανία τον υπερπληθυσμό, που με τη στενοκεφαλιά του τον αποδίδει στην απόλυτη αύξηση του εργατικού πληθυσμού και όχι στο γεγονός ότι ο εργατικός πληθυσμός γίνεται σχετικά υπεράριθμος. Ο Μάλθους λέει: "Συνετές συνήθειες σχετικά με το γάμο θα απόβαιναν επιζήμιες για μια χώρα που εξαρτιέται κυρίως από τη μανιφακτούρα και το εμπόριο, αν η εργατική της τάξη τις ασκούσε πέρα από ένα ορισμένο σημείο...Σύμφωνα με τη φύση του πληθυσμού μια αύξηση των εργατών, που προκαλείται από έκτακτη ζήτηση, δεν μπορεί να προσφερθεί στην αγορά αν δεν περάσουν 16 ως 18 χρόνια, ενώ η μετατροπή εισοδήματος σε κεφάλαιο με την αποταμίευση μπορεί να συντελεστεί πολύ πιο γρήγορα. Μια χώρα είναι πάντα εκτεθειμένη στον κίνδυνο το κοντύλι της εργασίας ν' αυξάνει γρηγορότερα από τον πληθυσμό." Και αφού η πολιτική οικονομία ανακήρυξε έτσι τη διαρκή δημιουργία ενός σχετικού εργατικού υπερπληθυσμού αναγκαίο όρο της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης, βάζει --παίρνοντας μάλιστα ανάλογη ύψη γεροντοκόρης-- στο στόμα του beau idéal [ιδανικού] του κεφαλαιοκράτη τα παρακάτω λόγια, που τ' απευθύνει στους "υπεράριθμους" που πετάχτηκαν στους πέντε δρόμους από το πρόσθετο κεφάλαιο που οι ίδιοι δημιούργησαν: "Εμείς οι εργοστασιάρχες κάνουμε για σας ό,τι περνάει από το χέρι μας, αυξάνοντας το κεφάλαιο απ' το οποίο πρέπει να ζήσετε· και σεις οφείλετε να κάνετε ό,τι περνάει από το δικό σας χέρι, προσαρμόζοντας τον αριθμό σας στα μέσα ύπαρξης." 

Στην κεφαλαιοκρατική παραγωγή δεν αρκεί καθόλου η ποσότητα της διαθέσιμης εργατικής δύναμης που προσφέρει η σχετική αύξηση του πληθυσμού. Η κεφαλαιοκρατική παραγωγή για να κινείται ελεύθερα χρειάζεται έναν εφεδρικό βιομηχανικό στρατό ανεξάρτητο από τα φυσικά αυτά όρια.

Ως τώρα υποθέσαμε πως στην αύξηση ή τη μείωση του μεταβλητού κεφαλαίου αντιστοιχεί επακριβώς η ίδια αύξηση ή μείωση του αριθμού των απασχολούμενων εργατών.

Ωστόσο, κι όταν μένει ίδιος ή ακόμα κι όταν πέφτει ο αριθμός των εργατών που εξουσιάζει το μεταβλητό κεφάλαιο, το κεφάλαιο αυτό αυξάνει, όταν ο ατομικός εργάτης παρέχει περισσότερη εργασία και επομένως αυξάνει ο μισθός του, παρά το γεγονός ότι η τιμή της εργασίας μένει αμετάβλητη ή και πέφτει ακόμα, πέφτει όμως με αργότερο ρυθμό απ' ό,τι αυξάνει η παρεχόμενη μάζα εργασίας. Στην περίπτωση αυτή η αύξηση του μεταβλητού κεφαλαίου γίνεται δείκτης περισσότερης εργασίας, όχι όμως και περισσότερων απασχολούμενων εργατών. Κάθε κεφαλαιοκράτης έχει απόλυτο συμφέρον να στίβει μιαν ορισμένη ποσότητα εργασίας από ένα μικρότερο παρά από ένα μεγαλύτερο αριθμό εργατών, και αν ακόμα ο μεγαλύτερος αυτός αριθμός στοιχείζει το ίδιο φτηνά ή ακόμα και φτηνότερα. Στη δεύτερη περίπτωση τα έξοδα σε σταθερό κεφάλαιο αυξάνουν στην ίδια αναλογία με τη μάζα της κινητοποιημένης εργασίας, στην πρώτη αυξάνουν πολύ πιο αργά. Όσο μεγαλύτερη είναι η κλίμακα της παραγωγής, τόσο πιο αποφασιστική σημασία αποχτάει αυτό το κίνητρο. Η βαρύτητά του αυξάνει ταυτόχρονα με τη συσσώρευση του κεφαλαίου.

Πηγή: leninreloaded.blogspot.gr 

9:37 π.μ.