Γράφει ο Νίκος Δινόπουλος
Ο θεωρητικός του νεοφιλελευθερισμού Φρίντριχ Άουγκουστ φον
Χάγιεκ (1899-1992)[1], στο
βιβλίο του «Ο δρόμος προς τη Δουλεία»[2]
καταγγέλλει τις κρατικές παρεμβάσεις στην ελεύθερη λειτουργία της καπιταλιστικής
αγοράς, που τις θεωρεί καταστροφικές για την οικονομία και την πολιτική
ελευθερία της κοινωνίας. Το 1947 στο
θέρετρο Μον Πελερίν της Ελβετίας ιδρύει νεοφιλελεύθερη ομάδα (Mont Pelerin
Society) με στόχο να επιβάλλουν ιδεολογικά - πολιτικά έναν καπιταλισμό χωρίς
έλεγχο, περιορισμούς και κανόνες από το κράτος. Θεωρούν την ανισότητα θετική
αξία, τον «εξισωτισμό του κράτους πρόνοιας» εμπόδιο στην ανάπτυξη των
ικανοτήτων και χτυπούν τα μέτρα κοινωνικής αλληλεγγύης που εφαρμόζονται.
Στη μεγάλη οικονομική κρίση του καπιταλισμού της δεκαετίας
του ‘70 (χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης, υψηλός πληθωρισμός), η Λατινική Αμερική -με
τις χούντες της Χιλής, της Ουρουγουάης, της Αργεντινής και της Βραζιλίας-
γίνεται ένα τεράστιο πειραματικό εργαστήριο εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων
πολιτικών και της «σχολής του Σικάγο». Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας ο νεοφιλελευθερισμός κυριαρχεί ιδεολογικά -
πολιτικά και στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, κερδίζοντας την εξουσία σε
Βρετανία και ΗΠΑ (Θάτσερ 1979 - Ρέϊγκαν 1981) και μπαίνουν σε εφαρμογή οι
οικονομικές θεωρίες των Χάγιεκ, Μίλτον Φρίντμαν και της οικονομικής «σχολής του
Σικάγο»[3]. Αιτία της κρίσης θεωρούν τη δύναμη των
συνδικάτων και του Συνδικαλιστικού Κινήματος που με τις διεκδικήσεις τους
τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, περιορίζουν το ποσοστό κέρδους των επιχειρήσεων και
εμποδίζουν τη συσσώρευση κεφαλαίου για επενδύσεις.
Συνεπώς για τους
ζηλωτές του νεοφιλελευθερισμού, πρέπει να διατηρηθεί ένα κράτος ικανό να
τσακίσει τη δύναμη των συνδικάτων, να καταργηθούν οι κατώτερες αμοιβές που
ορίζουν οι Εθνικές Συλλογικές Συμβάσεις και να καθορίζονται από τον
«ανταγωνισμό» της αγοράς εργασίας, να ελαχιστοποιηθεί το «κόστος» για
συντάξεις, να είναι λιτό στις κοινωνικές δαπάνες -(παιδεία, υγεία, πρόνοια, φτώχια,
ανεργία κ.α.)- που τις θεωρούν παρασιτικές, να μην παρεμβαίνει στην οικονομία
(ιδιωτικοποιήσεις, απορρύθμιση κρατικών παρεμβάσεων), και να ελέγξει τον
πληθωρισμό. Βασικοί στόχοι είναι η νομισματική σταθερότητα, ο πειθαρχημένος
κρατικός προϋπολογισμός, και ένα
«φυσιολογικό»(;!) ποσοστό ανεργίας που θεωρείται αναγκαίο για την «αποτελεσματική»
λειτουργία της αγοράς εργασίας. Εφόσον επιτευχθούν αυτά, μειωθούν οι φόροι,
αυξηθούν τα κέρδη των επιχειρήσεων, αποκατασταθεί η διαδικασία συσσώρευσης
κεφαλαίου, και παράλληλα περιοριστούν οι κοινωνικές δαπάνες θα προκύψουν οι
ανισότητες και τα κίνητρα για επενδύσεις και «ανάπτυξη».
Πρώτη εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα μας επιχείρησε –χωρίς επιτυχία- το 1985-1988 -υπουργός οικονομίας τότε- ο μετέπειτα πρωθυπουργός Κ. Σημίτης [4]. Η ανάδειξη της ΝΔ στην εξουσία το 1990 σφραγίζει την
κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού. Παγώνουν οι μισθοί, σαρώνεται το Ασφαλιστικό
Σύστημα και βάζουν σε εφαρμογή το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων - μετοχοποιήσεων
και γενικά ξεκινάει η απορρύθμιση, «απελευθέρωση» του καπιταλισμού -σύμφωνα με
τη «νεογλώσσα» του νεοφιλελευθερισμού- από τις κρατικές παρεμβάσεις.
Πρώτη εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα μας επιχείρησε, χωρίς επιτυχία το 1985-1988 -υπουργός οικονομίας τότε- ο μετέπειτα πρωθυπουργός Κ. Σημίτης. Η ανάδειξη της ΝΔ στην εξουσία το 1990 σφραγίζει την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού (προηγήθηκαν δύο «συγκυβερνήσεις» ΝΔ-ΣΥΝ και ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ, στο ΣΥΝ τότε συμμετείχε και το ΚΚΕ).
Σημειώσεις
[1]
Ο Φρίντριχ Χάγιεκ (Friedrich August Hayek, Βιέννη 8
Μαΐου 1899 – Φράιμπουργκ 23 Μαρτίου 1992), γεννήθηκε στην Αυστροουγγαρία και στη
συνέχεια πολιτογραφήθηκε Βρετανός. Ήταν οικονομολόγος, πανεπιστημιακός και
φιλόσοφος, γνωστός για την υπεράσπιση του νεοφιλελευθερισμού. Το 1950 ανέλαβε
την έδρα Κοινωνικής Σκέψης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο μέχρι το 1962. Το 1974
μοιράστηκε το Νόμπελ Οικονομικών με τον Σουηδό σοσιαλιστή Γκούναρ Μυρντάλ.
[3] «Μόνο μία κρίση -είτε είναι, είτε απλώς εκλαμβάνεται ως πραγματική- οδηγεί σε πραγματικές αλλαγές. Όταν ξεσπάει μια κρίση, οι δράσεις που αναπτύσσονται εξαρτώνται από τις περιρρέουσες ιδέες. Πιστεύω ότι αυτή πρέπει να είναι η βασική λειτουργία μας: να αναπτύσσουμε εναλλακτικές πολιτικές που θα αντικαταστήσουν τις υπάρχουσες, να τις διατηρούμε ζωντανές και διαθέσιμες έως ότου το πολιτικά αδύνατον καταστεί πολιτικά αναπόφευκτο.» (Μίλτον Φρίντμαν «Καπιταλισμός και ελευθερία» University of Chicago press 1962).
[4] Η διάταξη των συνδικαλιστικών δυνάμεων στο λεκανοπέδιο Κοζάνης - Πτολεμαΐδας στη ΔΕΗ 1985 – 1993 & οι απεργιακές κινητοποιήσεις
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου