Σύμφωνο Συνεργασίας Χωρών του Ειρηνικού (TPP). Ασία - Ειρηνικός στο επίκεντρο σφοδρών μονοπωλιακών ανταγωνισμών

Οι πολυετείς διαπραγματεύσεις ανέδειξαν συγκλίσεις
και αντιθέσεις μεταξύ μονοπωλίων. Στο πλάνο, οι
διαπραγματευτές ΗΠΑ και Ιαπωνίας σε συνάντηση
που έγινε τον Ιούλη, στη Χαβάη

Υποδεχόμενος την υπογραφή - σε πρώτη φάση - της TPP (Trans Pacific Partnhership, Δι-ειρηνική Συνεργασία ή Σύμφωνο Συνεργασίας Χωρών του Ειρηνικού), ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε μεταξύ άλλων: «Οταν πάνω από το 95% των πιθανών πελατών μας ζει εκτός συνόρων, δεν μπορούμε να αφήσουμε χώρες όπως η Κίνα να συγγράφουν τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας... Εμείς θα πρέπει να συγγράφουμε αυτούς τους κανόνες, ανοίγοντας νέες αγορές για να μπουν τα αμερικανικά προϊόντα... Δυναμώνει (η ΤΡΡ) τις στρατηγικές μας σχέσεις με τους εταίρους και συμμάχους μας σε μια περιοχή που θα είναι ζωτικής σημασίας στον 21ο αιώνα». Δήλωση χαρακτηριστική για τις προσδοκίες που έχει (και) η αμερικανική πλουτοκρατία από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, αλλά και για τις γεωπολιτικές προεκτάσεις που μπορεί να αποκτήσει η συμφωνία, με δεδομένη την ανοιχτά δηλωμένη «στροφή» των ΗΠΑ προς την περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.

Ανεξάρτητα από το εάν τελικά η συγκεκριμένη συμφωνία θα εφαρμοστεί (καθώς υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες σε όλες σχεδόν τις χώρες, εξαιτίας αντικρουόμενων συμφερόντων και προτεραιοτήτων των διαφορετικών μερίδων του κεφαλαίου και μάλιστα η υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον δήλωσε «καθόλου ευχαριστημένη»), οι υπογραφές που στις 5 Οκτώβρη έβαλαν οι υπουργοί Εμπορίου των 12 χωρών - μελών σε ένα κοινό κείμενο αναδεικνύουν ότι η συγκεκριμένη περιοχή του πλανήτη συγκεντρώνει το ενδιαφέρον ισχυρών μονοπωλίων, ενώ το ίδιο το εγχείρημα της δημιουργίας μιας τόσο μεγάλης αγοράς ανατροφοδοτεί παλιές και νέες ενδοϊμπεριαλιστικές συνεργασίες και συμβιβασμούς, δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα νέο πεδίο εκδήλωσης όλο και σφοδρότερων ανταγωνισμών.

Μια τεράστια αγορά

Στην ΤΡΡ συμμετέχουν σήμερα οι: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Μαλαισία, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδάς, Μεξικό, Χιλή, Περού. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα και η αμερικανική κυβέρνηση, η συμφωνία αφορά μια αγορά συνολικά 800 εκατομμυρίων ανθρώπων και οικονομίες που αθροιστικά αντιπροσωπεύουν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Οι υπογραφές έπεσαν μετά από 5ήμερες διαπραγματεύσεις στην Ατλάντα των ΗΠΑ και ενώ είχαν προηγηθεί σχεδόν 10 χρόνια σκληρών «παζαριών» με κάθε πλευρά να προσπαθεί να διασφαλίσει κατά το μέγιστο δυνατό τη θέση των μονοπωλίων που εκπροσωπούσε έναντι των ανταγωνιστών της. Στους κλάδους που φαίνεται ότι το πάρε - δώσε ήταν πολύ έντονο, όπως προκύπτει από σειρά δημοσιευμάτων, ήταν οι αυτοκινητοβιομηχανία, όπου Αμερικανοί και Ιάπωνες εμφανίζονται να «κονταροχτυπήθηκαν» αρκετά, ανήσυχοι από το περαιτέρω άνοιγμα αγορών όπου μέχρι πρόσφατα κυριαρχούσαν. Αντίστοιχα και στη Φαρμακοβιομηχανία φαίνεται ότι υπήρξαν σημαντικές διαφωνίες πάνω σε ζητήματα σχετικά με την πατέντα (το δικαίωμα δηλαδή της εταιρείας που πρώτη παράγει ένα φάρμακο να έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα για ένα χρονικό διάστημα). Μάλιστα, σύμφωνα με δυτικά ΜΜΕ, αμερικανικές εργοδοτικές ενώσεις του κλάδου, όπως η Biotecnology Industry Asociation, εξέφρασαν «απογοήτευση» για το περιεχόμενο της συμφωνίας, που προμηνύει αντιπαραθέσεις.

Πάντως, πολλοί έσπευσαν να μιλήσουν για μια «μεγάλη νίκη» των ΗΠΑ και της κυβέρνησης Ομπάμα. Με δεδομένη τη θέση των ΗΠΑ στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, αλλά και παράγοντες όπως η τεράστια ανισομετρία που χαρακτηρίζει την οικονομική ανάπτυξη των μελών της ΤΡΡ, η αμερικανική πλουτοκρατία αποκτά σοβαρά πλεονεκτήματα για την ενίσχυση της δράσης της σε μια από τις πολυπληθέστερες περιοχές του πλανήτη, με πολλές ανερχόμενες δυνάμεις, αγορές όπου οι ρυθμοί καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι όχι μόνο θετικοί αλλά και σε (σχετικά) υψηλά επίπεδα, με μεγάλο φυσικό πλούτο, κρίσιμη γεωστρατηγική θέση. Συν τοις άλλοις, η περιοχή είναι πολύ κοντά στην «αυλή» της Κίνας, η οποία αν και παραμένει ένας από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους των περισσότερων από τις 12 χώρες δε συμμετέχει στην ΤΡΡ, δηλαδή δε μοιράζεται προνομιακούς όρους δράσης που διασφάλισε η Ουάσιγκτον. Με λίγα λόγια, το μέλλον της ΤΡΡ σαφώς και αλληλεπιδρά με τη συνολικότερη αναμέτρηση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.

Οροι που ευνοούν τα μονοπώλια

Στα ενημερωτικά δελτία Τύπου, που έσπευσαν να διανείμουν τόσο ο ίδιος ο Λευκός Οίκος όσο και το Γραφείο Εμπορικής Αντιπροσωπείας των ΗΠΑ (που χειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις εκ μέρους της Ουάσιγκτον) εμφάνισαν ως σημαντικές πλευρές της συμφωνίας τη μείωση δασμών (συνολικά 18.000 που μέχρι σήμερα επιβάλλονταν για αμερικανικά προϊόντα σε χώρες της «ζώνης» της ΤΡΡ), αλλά και ζητήματα όπως «ο καθορισμός του ρόλου των κρατικών επιχειρήσεων στην παγκόσμια οικονομία». Το συγκεκριμένο σημείο έχει ειδική σημασία καθώς αφορά τη διευκόλυνση της δράσης των μονοπωλίων σε μια σειρά κλάδους στρατηγικής σημασίας, όπου σε πολλές χώρες της περιοχής μέχρι πρότινος «κυριαρχούσαν» κρατικές εταιρείες και σήμερα, με το «άνοιγμά» τους γεννούν ελπίδες για τη διοχέτευση διεθνών κεφαλαίων που έχουν λιμνάσει και ψάχνουν διέξοδο.

Πρόκειται για κλάδους όπως Ενέργεια, Μεταφορές, Νερό κ.τ.λ. που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, επιδρούν καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας και για αυτό προσελκύουν το ενδιαφέρον ισχυρών επιχειρηματικών κολοσσών που αναζητούν όχι απλά τρόπους ενίσχυσης της κερδοφορίας τους, αλλά συνολικότερης εδραίωσής τους σε αναδυόμενες αγορές όπως η Νοτιοανατολική Ασία (από την οποία σημαντικές χώρες συμμετέχουν στην ΤΡΡ και άλλες όπως οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να ενταχθούν).

Οσον αφορά τις προσδοκίες συγκεκριμένα του αμερικανικού κεφαλαίου, ώθηση θα δοθεί σε τομείς (και) βαριάς βιομηχανίας, αν αναλογιστεί κανείς ότι στους φόρους που μειώνονται ή εξαλείφονται περιλαμβάνονται:

-- Φόροι που αφορούσαν εξαγωγές αμερικανικού μηχανολογικού εξοπλισμού και έφταναν μέχρι και το 59%. Τα κέρδη που «παίζονται» είναι πολλά, αφού μόνο το 2014, οι συνολικές αμερικανικές εξαγωγές του είδους στη «ζώνη» της ΤΡΡ έφτασαν τα 56 δισ. δολάρια.

-- Φόροι που αφορούσαν εξαγωγές πουλερικών, σόγιας και φρούτων που έφταναν μέχρι και 40%, 35% και 40%, αντίστοιχα.

-- Φόροι για προϊόντα που σχετίζονται με την αυτοκινητοβιομηχανία, που έφταναν μέχρι και 70%. Το 2014 οι αμερικανικές εξαγωγές έφτασαν τα 89 δισ. δολάρια.

-- Φόροι που αφορούν τον κλάδο της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών και έφταναν μέχρι και το 35%. Το 2014 οι αμερικανικές εξαγωγές έφτασαν τα 36 δισ. δολάρια.

Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ

***

«Τροφή» για νέες γεωπολιτικές διεργασίες

Η νέα συμφωνία είναι σίγουρο ότι θα δώσει «τροφή» και για νέες γεωπολιτικές διεργασίες στην περιοχή, όπου πυκνώνουν άλλωστε οι εστίες των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών (βλέπε κατάσταση στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, μεταρρυθμίσεις που «βγάζουν» ξανά εκτός συνόρων τις Ενοπλες Δυνάμεις της Ιαπωνίας, «ανανέωση» της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στον Ειρηνικό κ.τ.λ.).

Σχολιάζοντας την υπογραφή της συμφωνίας, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Αμπε, τη χαρακτήρισε «ένα αποτέλεσμα μέγιστης σημασίας όχι μόνο για την Ιαπωνία αλλά (συνολικά) για το μέλλον της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού». Την ίδια στιγμή, ήταν ενδεικτικό ότι πρόσθεσε πως, αν η Κίνα ενταχθεί μια μέρα, αυτό «θα συνέβαλλε σε μεγάλο βαθμό στην ασφάλεια της Ιαπωνίας όπως επίσης και στη σταθερότητα όλης της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού», εξηγώντας ότι έτσι θα βάθαινε η αμοιβαία εξάρτηση (μεταξύ των χωρών της περιοχής).

Στο Πεκίνο, το υπουργείο Εμπορίου εξέδωσε μια «προσεκτική» ανακοίνωση τονίζοντας - σύμφωνα με το πρακτορείο «Σινχουά» - ότι «η Κίνα είναι ανοιχτή σε κάθε μηχανισμό που ακολουθεί τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και μπορεί να δώσει ώθηση στην οικονομική ενοποίηση της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού. Η Κίνα ελπίζει ότι η συμφωνία (ΤΡΡ) και άλλες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου στην περιοχή μπορούν να δώσουν ώθηση η μία στην άλλη και να συνεισφέρουν στο εμπόριο, στις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής».

Φοβούνται τις «εναλλακτικές»

Την ίδια στιγμή, ενδεικτικές των αντιφάσεων που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις των μονοπωλίων είναι οι παροτρύνσεις εκλεκτών αστικών «ιδρυμάτων» για την άμεση ένταξη της Κίνας. Ετσι, το γνωστό «Ινστιτούτο Μπρούκινγκς», σε ανάλυσή του από τις 21 Σεπτέμβρη, με τίτλο «Γιατί η Κίνα θα έπρεπε να συμμετάσχει στην ΤΡΡ», υποστήριζε ότι αν η Κίνα ενταχθεί στη συμφωνία, τα κέρδη για τις ΗΠΑ θα πενταπλασιάζονταν μέχρι το 2025.

Επιπλέον, το «Μπρούκινγκς» επιλέγει να αναφερθεί και σε σχέδια που κατά καιρούς έχουν προβληθεί ως «εναλλακτικές» στην ΤΡΡ, όπως η Regional Comprehensive Economic Partnhership (RCEP - Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Σχέση). Πρόκειται για μια ακόμα συμφωνία που βρίσκεται στα σκαριά με στόχο τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου, στην οποία συμμετέχουν οι χώρες της ASEAN (Βιετνάμ, Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μαλαισία, Μπρουνέι, Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες) και οι Κίνα, Αυστραλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Ινδία και Νότια Κορέα. Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το 2012 και σύμφωνα με τα πρώτα σχέδια προβλεπόταν ότι θα ολοκληρωθούν τέλη του 2015. Ωστόσο, τίποτα συγκεκριμένο δεν είναι ακόμα γνωστό και το παζάρι για την ΤΡΡ φαίνεται να έχει επισκιάσει προς το παρόν όλες τις άλλες «κολεγιές» που εξετάζονται στην περιοχή.

Τέλος, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από άρθρο με το οποίο η βρετανική εφημερίδα «Τέλεγκραφ» αντέδρασε στην υπογραφή της ΤΡΡ, αναδεικνύοντας τον προβληματισμό των αστών που μεγαλώνει εξαιτίας των παρατεταμένων δυσκολιών να ξεπεραστεί η κρίση, εξαιτίας της όξυνσης του ανταγωνισμού για τη μοιρασιά αγορών και πρώτων υλών, εξαιτίας ανακατατάξεων στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Εγραφε, λοιπόν, η «Τέλεγκραφ» στις 6 Οκτώβρη: «Η Νέα Ζηλανδία μπορεί να διαπραγματευτεί εμπορικές συμφωνίες τεραστίων διαστάσεων όπως η ΤΡΡ. Γιατί η Βρετανία δεν μπορεί; Να η απάντηση: Είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση - μια καταστροφική περιοχή για συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και μια περιοχή της οποίας το μερίδιο στο παγκόσμιο ΑΕΠ πραγματικά συρρικνώνεται... Την ίδια στιγμή, στην άλλη μεριά του Ατλαντικού (across the Atlantic), η θαρραλέα, μικρή μας σύμμαχος Νέα Ζηλανδία μόλις εξασφάλισε εμπορική πρόσβαση στο σχεδόν 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ με την κατάληξη της TPP στην Ατλάντα. Καθώς οι εντάσεις εδώ (σ.σ. στην Ευρώπη) μεγαλώνουν πέρα από κόκκινες γραμμές και επαναδιαπραγματεύσεις με την Ευρώπη, ίσως θα πρέπει να θυμηθούμε ότι η ΕΕ αντιπροσωπεύει μόλις το 23% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Και το ακόμα χειρότερο είναι ότι το μερίδιο (της ΕΕ) είναι 23% και συρρικνώνεται. Η Νέα Ζηλανδία μόλις ολοκλήρωσε μια διαπραγμάτευση με τις αγορές του μέλλοντος. Εμείς ακόμα διαφωνούμε σχετικά με τις αγορές του παρελθόντος».

Α. Μ.

Πηγή: rizospastis.gr

3:11 μ.μ.