Μτφρ.:
Lenin Reloaded
Επ' αφορμή των εξελίξεων στην ΠΓΔΜ και ευρύτερα στα Βαλκάνια, η ευκαιρία να ολοκληρωθεί μια μετάφραση που έμεινε στο "συνεχίζεται" πριν πολλούς μήνες. LR
-----
Στη σύγκρουση αυτή, αρκετές σοσιαλδημοκρατικές
οργανώσεις αναπαράγουν τα δυτικά ΜΜΕ, διαμαρτυρόμενες σφόδρα για τον
"Ρωσικό ιμπεριαλισμό" που προσάρτησε την Κριμαία, και κατηγορώντας τη
Μόσχα ότι καλλιεργεί αστάθεια στην ανατολική Ουκρανία. Αυτές οι οργανώσεις
αγνοούν μακαρίως το γεγονός ότι ιστορικά, η Κριμαία ήταν τμήμα της Ρωσίας και
ότι η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού της Κριμαίας υποστήριξε έντονα την ένωση
με τη Ρωσία. Απορρίπτουν τις εξεγέρσεις κατά του καθεστώτος του Κιέβου στο
Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ ως έργο "Ρώσων προβοκατόρων", αγνοώντας την
ξεκάθαρη μαζική στήριξη του κυρίως ρωσόφωνου πληθυσμού αυτής της βιομηχανικής
περιοχής. Οι ισχυρισμοί αυτών των ρεφορμιστών ότι είναι επίσης ενάντιοι στον
δυτικό ιμπεριαλισμό είναι ένα κυνικό πρόσχημα, καθώς συντάσσονται με την
φασιστική χούντα του Κιέβου και τους ακροδεξιούς της ελεύθερης αγοράς, που
πήραν την εξουσία με στήριξη των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Ορίστε κάποια απ' τα ρεφραίν αυτής του ψευδοσοσιαλιστικής,
φιλοϊμπεριαλιστικής ορχήστρας:
Το Βρετανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (SWPUK) δηλώνει
"Οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί φέρνουν την Ουκρανία στο χείλος του
πολέμου" και "Η επέμβαση στην Κριμαία φέρνει την
κλιμάκωση σε ένα φονικό παιχνίδι ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση" (Socialist
Worker [UK], 8 Μάρτη). Στο ίδιο τεύχος, άρθρο του γκουρού του SWPUK Άλεξ
Καλλίνικος λέει ότι ο Ρώσος πρόεδρος "Πούτιν
εμπλέκεται σε ενδο-ιμπεριαλιστική πάλη για ισχύ", και ότι η πάλη
ενάντια στον ιμπεριαλισμό "σημαίνει αντίθεση στην Ρωσική επέμβαση στην
Ουκρανία." Το Βρετανικό SWP είναι τμήμα του ρεύματος που ίδρυσε ο
μακαρίτης Tony Cliff, ο οποίος αποχώρησε από την τροτσκιστική Τέταρτη Διεθνήγ
στις αρχές του Πρώτου Ψυχρού Πολέμου, αρνούμενος να υπερασπιστεί την Σοβιετική
Ένωση ενάντια στον ιμπεριαλισμό και δικαιολογώντας την πράξη του
ισχυριζόμενος ότι η [Σοβιετική] Ρωσία ήταν "κρατικο-καπιταλιστική."
Άλλη Βρετανική σοσιαλδημοκρατική οργάνωση, η Εργατική
Ελευθερία (WL), δηλώνει: "Η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική χώρα, η
οποία προσπαθεί να αρνηθεί την αυτοδιάθεση της Ουκρανίας και να την υποτάξει.Υποστηρίζουμε
την πάλη των Ουκρανών για εθνική ελευθερία, όπως υποστηρίζουμε τον αγώνα για
ελευθερία από άλλες καταπιεσμένες ή δυνητικά καταπιεσμένες εθνότητες."
(Workers Liberty website, 17 Απρίλη). Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Ψυχρού
Πολέμου στην δεκαετία του 1980, το ρεύμα το οποίο εξελίχθηκε στην
Εργατική Ελευθερία αγκάλιασε την παρακαταθήκη ενός άλλου αποστάτη του
Τροτσκισμού, του Max Shachtman, ο οποίος ήρθε σε ρήξη με τον Τρότσκι στις
αρχές του Β Παγκοσμίου και αρνήθηκε να υπερασπιστεί την ΕΣΣΔ απέναντι στην
εισβολή της Ναζιστικής Γερμανίας, ισχυριζόμενος ότι η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν
κανενός είδους εργατικό κράτος αλλά "κολλεκτιβιστική-γραφειοκρατική."
Στις ΗΠΑ, η ηγετική Κλιφική ομάδα είναι
η Διεθνής Σοσιαλιστική Οργάνωση (ISO), η οποία δήλωσε:
"Ο ρωσικός ιμπεριαλισμός έκανε τις κινήσεις του για να κρατήσει την
πολιτική και οικονομική κυριαρχία του πάνω στη χώρα με την αρπαγή της Κριμαίας.
Αυτό πρέπει να καταδιακστεί απροϋπόθετα από όλους τους επαναστάτες που λένε ότι
είναι αντι-ιμπεριαλιστές." (Socialist Worker [ΗΠΑ.], 11
Μάρτη). Η ISO αποκήρυξε μετά βδελυγμίας τους αριστερούς που
καταδικάζουν τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ αντί "για τη Ρωσία,
τον παρελθοντικό και παροντικό ιμπεριαλιστικό αφέντη της Ουκρανίας" και
δήλωσε πως “η δεξιά μπορεί να εκμεταλλευτεί την νόμιμη εχθρότητα προς τον
ρωσικό ιμπεριαλισμό" (Socialist Worker, 12 Μάρτη). Πρόκειται
για ξεδιάντροπη νομιμοποίηση της φασιστικής προπαγάνδας του Δεξιού Τομέα, του
Σβόμποντα και άλλων. Σε ό,τι την αφορά, η κεντρίστικη Λίγκα για το
Επαναστατικό Κόμμα (LRP), της οποίας οι ρίζες κρατούν από την τάση
Shachtman, καλεί στην "υπεράσπιση της Ουκρανίας ενάντια στον Ρωσικό
ιμπεριαλισμό" (LRP website, 18 Μάρτη).
Δεν είναι τυχαίο ότι ομάδες που γεννήθηκαν από τις σφοδρά
αντισοβιετικές τάσεις του Σάχτμαν και του Κλιφ ηγούνται της αγέλης που
ουρλιάζει ενάντια στον "ρωσικό ιμπεριαλισμό" σήμερα, αφού αυτό κάνουν
από τότε που ήρθαν σε ρήξη με τον Τροτσκισμό για το κεντρικό "ρωσικό
ζήτημα." Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι όλοι τους ισχυρίζονται πως η
σημερινή Κίνα είναι καπιταλιστική και κάποιοι την αποκαλούν και
"ιμπεριαλιστική", αρνούμενοι να υπερασπιστούν το παραμορφωμένο
εργατικό κράτος της Κίνας ενάντια στην αντεπανάσταση και τις απειλές και
δολοπλοκίες των πραγματικών ιμπεριαλιστών. Προσέξτε επίσης ότι στη βάση του
κοινού τους αντισοβιετισμού, τόσο οι Κλιφικοί όσο και οι Σαχτμανικοί
υποστήριξαν "αριστερίστικα" παράγωγα του Φασιστικού Εξεγερσιακού
Στρατού (UPA), τον οποίο ίδρυσε ο συνεργάτης των Ναζί Στεπάν
Μπαντέρα στην περίοδο μετά τον Β Παγκόσμιο, όταν κρατήθηκε στη ζωή από τις
αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.
Αυτό μας φέρνει στον δεύτερο λόγο για τον οποίο η
σοσιαλδημοκρατική κατακραυγή εναντίον του "ρωσικού ιμπεριαλισμού"
στην Ουκρανία είναι πολιτικά λογική: πολλές από αυτές τις οργανώσεις έχουν
επανειλημμένα υποστηρίξει κάθε είδους εθνικιστές και υπερ-αντιδραστκούς που
χρηματοδότησε ο δυτικός ιμπεριαλισμός. Οι αριστερίστικες ομάδες που
χαιρέτισαν τους έμμισθους μουτζαχεντίν των ΗΠΑ κατά της Σοβιετικής επέμβασης
στο Αφγανιστάν, που καθώς διαλυόταν η ΕΣΣΔ εγκωμίαζαν τα Einsatzgruppe των
SS στη Βαλτική, τα οποία εκτελούσαν μαζικά τους Εβραίους, και που παριστάνουν
ως επαναστάτες τους φιλο-ιμπεριαλιστές Τζιχαντιστές στη Λιβύη και τη Συρία δεν
έχουν αναστολές να στηρίξουν μια Ουκρανική χούντα που αποτελείται από
ακροδεξιές μαριονέτες της Ουάσινγκτον, της Γουόλ Στριτ και των Ευρωτραπεζιτών,
που επιβάλλουν τη βίαιη αντεργατική λιτότητα με τη στήριξη ομάδων φασιστών
φονιάδων.
Όπως το σκυλάκι-μασκότ της RCA Victor στο logo των παλιών
δίσκων γραμμοφώνου, ο Nipper, αυτά τα "αριστερά" σκυλιά του
Αμερικανικού-Νατοϊκού ιμπεριαλισμού, γαυγίζοντας για "ρωσικό
ιμπεριαλισμό" απηχούν απλώς "τη φωνή του αφέντη". Κατά τη
διάρκεια του Β Παγκοσμίου και του αντισοβιετικού Ψυχρού Πολέμου αντίστοιχα, οι
Σαχτμανικοί [βλ. Max Schachtman, "Ο νέος ρωσικός ιμπεριαλισμός", 1946] και οι Κλιφικοί [βλ. Tony Cliff, "Η ιμπεριαλιστική επέκταση της Ρωσίας", 1964], ισχυρίστηκαν πως ανήκουν
σε ένα "Τρίτο Στρατόπεδο". Ενώ οι Τροτσκιστές αγωνίστηκαν επίμονα να
υπερασπιστούν το εκφυλισμένο εργατικό κράτος της ΕΣΣΔ, παρά --και ενάντια-- στη
γραφειοκρατική ηγεσία του Στάλιν και των επιγόνων του, που οι πολιτικές τους
έθεσαν σε κίνδυνο την επιβίωση του πρώτου εργατικού κράτους της ιστορίας, αυτοί
οι αντι-Τροτσκιστές κήρυξαν "Ούτε Ουάσινγκτον, ούτε Μόσχα". Στην
πραγματικότητα, δεν υπήρχε "τρίτο στρατόπεδο", και κατέληξαν πιστοί
ακόλουθοι του πρώτου, του ιμπεριαλιστικού "στρατοπέδου."
***
Είναι η Ρωσία ιμπεριαλιστική; Τα μονοπώλια και η εξαγωγή
κεφαλαίων
Για να απαντήσουμε σ' αυτό το ερώτημα, πρέπει πρώτα να
ορίσουμε τι είναι ιμπεριαλισμός. Οι βασικοί αστικοί ορισμοί περιλαμβάνουν
"την αρχή ή πολιτική της αυτοκρατορίας"· την προώθηση της απόκτησης
πολιτικής ηγεμονίας ή ελέγχου πάνω σε εξαρτώμενα εδάφη" (Oxford English
Dictionary), “την δια της κρατικής πολιτικής προώθηση της επέκτασης ισχύος
και ηγεμονίας, κυρίως δια της άμεσης εδαφικής προσάρτησης, ή δια της απόκτησης
πολιτικού και οικονομικού ελέγχου άλλων περιοχών” (Encyclopedia Britannica),
ή, γενικότερα, “μια πολιτική ή πρακτική η οποία αυξάνει την ισχύ της αποκτώντας
έλεγχο πάνω σε άλλες περιοχές του κόσμου” (Merriam-Webster). Στη βάση
αυτών των ορισμών, υπήρχε Ελληνικός και Ρωμαϊκός ιμπεριαλισμός στον αρχαίο
κόσμο, και Βρετανικός, Ισπανικός, Ολλανδικός και Γαλλικός ιμπεριαλισμός απ' την
άνοδο των αντίστοιχων αυτοκρατοριών τους στον 16ο και 17ο αιώνα. Μπορεί κανείς
να προσθέσει τους Αζτέκους, τους Ίνκας, και την Αυτοκρατορία του Mughal στην
Ινδία σε αυτή τη λίστα "ιμπεριαλισμών."
Λοιπόν, πώς χρησιοποιούν τον όρο "Ρωσικός
ιμπεριαλισμός" σήμερα οι "σοσιαλιστές" προωθητές του; Το
βρετανικό SWP δημοσίευσε δισέλιδο φυλλάδιο για το "Αυτοκρατορικό παιχνίδι
του Ιμπεριαλισμού" (Socialist Worker [UK], 5
Απρίλη), στο οποίο ορίζει τον ιμπεριαλισμό ως "έλεγχο, άμεσο ή έμμεσο, πιο
αδύνατων χωρών." Αυτός ο αταξικός ορισμός μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε
ξένη επέμβαση από ισχυρή χώρα. Ακόμα και όταν λέει ότι η "καθοδηγητική
δύναμη" στο "παγκόσμιο σύστημα" του ιμπεριαλισμού είναι "ο
ανταγωνισμός ανάμεσα στις μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις", αμέσως μετά
ισχυρίζεται ότι ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν σύγκρουση "ανάμεσα σε καπιταλιστικές
και κρατικοκαπιταλιστικές δυνάμεις", με τις δεύτερες να είναι απλώς η
αντιμαρξιστική ταμπέλα για την ΕΣΣΔ και τα παραμορφωμένα εργατικά κράτη του
Σοβιετικού μπλοκ. Επί δεκαετίες, οι Κλιφικοί αποκήρυτταν την Σοβιετική
παρέμβαση ως "Ρωσικό ιμπεριαλισμό", τόσο στην Κορέα στη δεκαετία του
1950, όσο και στο Αφγανιστάν στη δεκαετία του 1980, καθώς έπαιρναν το μέρος των
πραγματικών ιμπεριαλιστών.
Ο ορισμός του SWP είναι μια συνοπτική εκδοχή του βασικού
αστικού ορισμού, που είναι πολύ διαφορετικός από τον μαρξιστικό, και ιδιαίτερα
τον λενινιστικό ορισμό του ιμπεριαλισμού. Στη μπροσούρα του Ο
ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού (1916), ο Λένιν ορίζει
τον καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό ως εξής:
(1) Συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, που
αναπτύχθηκε σε τέτοιο ψηλό στάδιο ώστε να δημιουργήσει μονοπώλια, τα οποία
παίζουν κρίσιμο ρόλο στην οικονομική ζωή· (2) σύμφυση του τραπεζιτικού
κεφαλαίου με το βιομηχανικό κεφάλαιο και δημιουργία, στη βάση αυτού του
"χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου" μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας· (3) η εξαγωγή
κεφαλαίων, σε διάκριση με την εξαγωγή εμπορευμάτων, αποκτά ξεχωριστή σημασία·
(4) ο σχηματισμός διεθνών μονοπωλιακών καπιταλιστικών ενώσεων που μοιράζουν τον
κόσμο ανάμεσά τους· και (5) έχει ολοκληρωθεί το εδαφικό μοίρασμα όλου του
κόσμου ανάμεσα στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές δυνάμεις.
Το κεντρικό σημείο του έργου του Λένιν είναι ότι ο
ιμπεριαλισμός δεν είναι απλώς μια πολιτική που μπορούν να αλλάξουν οι ηγέτες –
όπως ισχυριζόντουσαν οπορτουνιστές σαν τον Καρλ Κάουτσκι – αλλά είναι το στάδιο
του μονοπωλιακού καπιταλισμού, στο οποίο η κυριαρχία του χρηματιστικού
κεφαλαίου προαπαιτεί ιμπεριαλιστικές πρακτικές. Ο ορισμός του Κάουτσκι
λειτούργησε για να δικαιολογήσει το ουτοπικό-ρεφορμιστικό και πασιφιστικό του
πρόγραμμα πίεσης στους ηγέτες να υιοθετήσουν ειρηνική, "μη
ιμπεριαλιστική" πολιτική. Η ανάλυση του Λένιν αποκάλυψε πως ο μόνος δρόμος
για την ειρήνη ήταν η ανατροπή του ιμπεριαλιστικού συστήματος.
Πού στέκει σήμερα η Ρωσία σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια;
Φυσικά, σ' αυτή η γη των "ολιγαρχών", τα μονοπώλια κυριαρχούν στη
ρωσική οικονομία. Σε γενικές γραμμές, λίγοι εκατοντάδες μεγάλοι καπιταλιστές
ελέγχουν περίπου το 40% των πωλήσεων [Sergei Guriev και Andrei
Rachinsky, “The Role of Oligarchs in Russian Capitalism,” Journal of
Economic Perspectives, Χειμώνας 2005.] Αυτό οφείλεται εν μέρει στη
δομή της οικονομίας, στην οποία η βιομηχανία (η εξόρυξη, η βιομηχανική
παραγωγή, οι κατασκευές και η ενέργεια), με τις τεράστιες ανάγκες της σε
κεφάλαιο και τις οικονομίες κλίμακας, συνεισφέρει πολύ μεγαλύτερο τμήμα του ΑΕΠ
(37%) από ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ (20%) [Στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας,http://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.TOTL.ZS].
Κυρίως όμως, αντανακλά το γεγονός ότι ο ρωσικός καπιταλισμός χτίστηκε πάνω στα
ερείπεια της κεντρικά σχεδιασμένης, κολλεκτιβοποιημένης οικονομίας, στην οποία
ολόκληροι βιομηχανικοί κλάδοι και αλυσίδες διανομής ανά περιοχή ελέγχονταν από
μια και μόνο εταιρεία. Τα μονοπώλια δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλα με διεθνή
καπιταλιστικά στάνταρ, αλλά υπάρχουν πολύ λίγες μικρές εταιρείες.
Ένας αυστριακός ψευδο-Τροτσκιστής, ο Michael Pröbsting,
έγραψε πρόσφατα ένα έργο με τίτλο Η Ρωσία ως μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη: Η δημιουργία του ρωσικού μονοπωλιακού κεφαλαίου και της αυτοκρατορίας του (2014). Ο Pröbsting
ισχυρίζεται πως η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική δύναμη πρώτον εξαιτίας της
κυριαρχίας πάνω στην οικονομία των μονοπωλίων, και αναφέρει τις Gazprom,
Sberbank, Rosneft, Lukoil, και άλλες. Αυτό δεν αποδεικνύει τίποτε. Στην εποχή
της συνδυασμένης και άνισης ανάπτυξης, ακόμα και στις ημι-αποικιακές
καπιταλιστικές χώρες τα μονοπώλια συχνά κυριαρχούν στην οικονομία. Η Vale Corp.
της Βραζιλίας και η Cemex και América Móvil του Μεξικού είναι μεγαλύτερες από
την Gazprom και τη Lukoil σε περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό [United
Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), World Investment Report
2013, Table of Top 100 TNCs from Development and Transition Economies (2011)],
αλλά αυτό δεν καθιστά ιμπεριαλιστικές χώρες τη Βραζιλία και το Μεξικό.
Και βέβαια δεν πρόκειται για κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου,
το οποίο είναι η κορωνίδα της λενινιστικής ανάλυσης του ιμπεριαλισμού. Η Ρωσία
έχει μονάχα 2 από τις 100 μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου στην κατάταξη
συνολικών περιουσιακών στοιχείων: την Sberbank (αρ. 74) και την VTB (αρ. 93),
των οποίων η συνδυασμένη αξία είναι λιγότερο από το μισό από αυτή των τριών
βραζιλιάνικων τραπεζών στη λίστα (των Itaú Unibanco, Banco do Brasil και
Bradesco). Οι τράπεζες αποτελούν πολύ μικρότερο μέρος της ρωσικής οικονομίας
(4% του ΑΕΠ) από ό,τι στις ΗΠΑ (8% του ΑΕΠ, 41% των εταιρικών κερδών), ή από
ό,τι στην υπόλοιπη ιμπεριαλιστική Δύση, και παίζουν μικρό ρόλο στη διεύθυνση
της οικονομίας. Η Sberbank είναι μια γιγαντιαία τράπεζα αποταμιεύσεων, το
πλειοψηφικό της πακέτο ανήκει στο κράτος, και χρηματοδοτεί κατά κύριο λόγο
εταιρείες που πλειοψηφικά επίσης ανήκουν στο κράτος. Η VTB, η οποία επίσης ανήκει
κατά πλειοψηφία στο κράτος, είναι η πρώην Τράπεζα Ξένου Εμπορίου της ΕΣΣΔ. Οι
θυγατρικές της στις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες επικεντρώνονται στην
χρηματοδότηση του εμπορίου με τη Ρωσία.
Όσο για την εξαγωγή κεφαλαίων, η Ρωσία κατέχει ενδιάμεση
θέση ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες και τις νεοαποικίες. Έτσι, το σύνολο
των ξένων επενδύσεων της Ρωσίας είναι 21% του ΑΕΠ, ποσοστό πολύ μικρότερο από
αυτό της Σουηδίας (78% του ΑΕΠ), της Μεγάλης Βρετανίας (74%), της Γαλλίας
(54%), της Γερμανίας (46%) και των ΗΠΑ (35%), ή ακόμα και της Χιλής (37%)·
είναι ταυτόχρονα αρκετά ψηλότερο από ό,τι στη Βραζιλία και το Μεξικό (γύρω στο
10% του ΑΕΠ) και περίπου το ίδιο με της Νότιας Αφρικής (22%) [UNCTAD,
World Investment Report 2013, FDI/TNC database]. Επιπρόσθετα, ενώ στις
ιμπεριαλιστικές χώρες οι επενδύσεις εκτός χώρας (το 44% του ΑΕΠ στις
"αναπτυγμένες οικονομίες") σχεδόν πάντα ξεπερνούν τις επενδύσεις
εντός χώρας (33% του ΑΕΠ), στη Ρωσία οι άμεσες επενδύσεις εκτός χώρας (21% του
ΑΕΠ) είναι λιγότερες από τις ξένες επενδύσεις εντός χώρας (26%), αν και το
χάσμα δεν είναι τόσο μεγάλο όσο στις μεγαλύτερες ημι-αποικιακές χώρες, όπου η
εισροή επενδυτικών κεφαλαίων μπορεί να φτάνει στο διπλάσιο ή τριπλάσιο της
εκροής.
***
Πολύ απ' αυτό το κεφάλαιο έχει "παρκαριστεί" σε
οφσόρ προσωρινά, όπως δείχνει το γεγονός ότι οι εισροές και οι εκροές κεφαλαίου
λίγο-πολύ ισορροπούν, εδώ και χρόνια. Έτσι, η εταιρεία λογιστικής Ernst &
Young ανέλυσε την κίνηση των ρωσικών κεφαλαίων απ' το 2007 στο 2011 (“Capital
Outflow from Russia: From Myths to Reality” [2012]), δείχνοντας ότι υπήρξε
κίνηση 153 δις προς οφσόρ και 133 δις από οφσόρ. Το συμπέρασμά τους;
"Το ποσό πραγματικών κεφαλαιακών εκροών έχει υπερτιμηθεί τουλάχιστο στο
διπλάσιο από ό,τι πραγματικά είναι." Επιπρόσθετα, πολλές απ' τις
μεγαλύτερες ρωσικές εταιρείες έχουν απαλλαχθεί από περιουσιακά στοιχεία στο
εξωτερικό, όπως είναι η Severstal, που αναζητά αγοραστή για τις δύο βιομηχανίες
χάλυβα που είχε στις ΗΠΑ. [“Russian
Steel Billionaire Mordashov Seeks U.S. Pull Out,” Bloomberg, 16 Μάη]. Υπάρχουν πολύ λίγα τέτοια
περιουσιακά στοιχεία στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
Το ρεζουμέ είναι ότι αντί να έχει "τεράστιο πλεόνασμα
κεφαλαίου" (Λένιν, Ιμπεριαλισμός), που αναποδογυρίζει τον
πλανήτη αναζητώντας πιο επικερδείς επενδύσεις, προσπαθώντας να στριμώξει χώρες
ή να ανεβάσει το περιθώριο κέρδους εκμεταλλευόμενο την χαμηλά αμειβόμενη
εργασία σε ημι-αποικιακές χώρες, η Ρωσία έχει έλλειψη κεφαλαίων και είναι
καθαρός εισαγωγέας κεφαλαίου. Μόνο μία από τις 100 μεγαλύτερες
"υπερεθνικές" επιχειρήσεις είναι ρώσικη (η Vimpel.com, αρ. 93,
εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, η οποία έχει λιγότερα από τα μισά περιουσιακά
στοιχεία της βραζιλιάνικης Vale και έχει το ίδιο μέγεθος με την μεξικανικής βάσης
América Móvil του Carlos Slim). Σε ό,τι αφορά την αναζήτηση πρώτων υλών, η
Ρωσία έχει τεράστιες ποσότητες από σχεδόν όλους τους ζωτικούς πόρους,
περιλαμβανομένων των μεγαλύτερων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο. Είναι
κυρίως εξαγωγέας πρώτων υλών και ενέργειας (το 70% των συνολικών εξαγωγικών
κερδών είναι από πετρέλαιο και φυσικό αέριο). Εν ολίγοις, σε ό,τι αφορά το
κριτήριο της εξαγωγής κεφαλαίων, η Ρωσία απέχει πολύ απ' το να μπορεί να
χαρακτηριστεί ιμπεριαλιστική χώρα.
Το ίδιο ισχύει και σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή ως μέλος
"διεθνών μονοπωλιακών καπιταλιστικών ενώσεων που μοιράζουν τον
κόσμο." Παρά τις αναφορές σε "συνεργασίες", η μετασοβιετική,
καπιταλιστική Ρωσία αντιμετωπίστηκε ως παρίας, κάποιος με τον οποίο πρέπει να είναι
κανείς προσεκτικός. Αν και έκανε αίτηση εισόδου στον Παγκόσμιο Οργανισμό
Εμπορίου του 1993, έγινε δεκτή μόνο το 2012, περισσότερο από δέκα χρόνια μετά
την Κίνα. Η Ρωσική Ομοσπονδία εξακολουθεί να αποκλείεται από τον ΟΟΣΑ, τον
όμιλο των ηγέτιδων καπιταλιστικών χωρών, ο οποίος έχει συμπεριλάβει την
Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, το Μεξικό και την Τσεχία. Η ιμπεριαλιστική
στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤO επεκτείνεται ως τα σύνορα της Ρωσίας. Και τώρα, η
Ρωσία πετάχτηκε με τις κλωτσιές έξω από τους G-8.
Ο ορισμός του ιμπεριαλισμού στον Λένιν είχε πολλά στοιχεία,
και κάποιες χώρες μπορεί να συμπληρώνουν κάποια αλλά όχι όλα τα κριτήρια. Ο
ίδιος ο Λένιν αναφέρθηκε σε "μια χώρα εντελώς υπανάπτυκτη οικονομικά (τη
Ρωσία), όπου ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός εμπλέκεται, τρόπον τινά, με ένα πολύ
πυκνό δίκτυο προκαπιταλιστικών σχέσων". Κι όμως, παρά την οικονομική της
αδυναμία και οπισθοδρόμηση, η τσαρική αυτοκρατορία ενεργούσε ως
"αστυνόμος της Ευρώπης" στα μέσα του 19ου αιώνα, συντρίβοντας
επαναστάσεις στην Ουγγαρία και την Πολωνία· και, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους
λίγο πριν την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου, ήταν αντιληπτή ως προστάτης των
νότιων Σλάβων ενάντια στην Αυστρο-Ουγγρική αυτοκρατορία. Συνεπώς, η οικονομία
της Ρωσίας δεν κυριαρχείται από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, δεν είναι μεγάλος
εξαγωγέας κεφαλαίων, και δεν έχει γίνει πλήρες μέλος των ιμπεριαλιστικών
ομίλων. Τι συμβαίνει με τον γεωπολιτικό της ρόλο;
Πηγή: leninreloaded.blogspot.gr I
– II -
III
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου