Κόμμα και επανάσταση κατά Κώστα Τζιαντζή

Γιώργος Λαουτάρης

Μια μάχιμη συζήτηση για το σήμερα του εργατικού κινήματος, πέρα από μια ευκαιρία για να θυμηθούν και να τιμήσουν σύντροφοι και φίλοι τον Κώστα Τζιαντζή, που «έφυγε» πριν τρία χρόνια, ήταν η παρουσίαση του βιβλίου του, Για το Επαναστατικό Υποκείμενο της Εποχής μας, που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Τόπος.

Η μεγάλη αίθουσα του κινηματογράφου Ίλιον, αλλά και τον εξώστη του, γέμισαν όλες οι γενιές της μεταπολιτευτικής Αριστεράς, εκτός βέβαια από τον Ευτύχη Μπιτσάκη και κάποιους άλλους αγωνιστές που ανήκουν σε παλαιότερες «κλάσεις». Εκτός από την οργάνωσή του, το ΝΑΡ, άνθρωποι κι από άλλα ιστορικά ρεύματα της Αριστεράς έδωσαν το «παρών», όπως ο Παναγιώτης Λαφαζάνης και ο Γιάννης Τόλιος.

Οι ομιλητές είχαν ένα δύσκολο έργο να φέρουν σε πέρας, μιλώντας σε ένα απαιτητικό ακροατήριο, για έναν ξεχωριστό άνθρωπο που άφησε ένα σύνθετο έργο και ένα μάλλον ιδιότυπο βιβλίο. Διότι το βιβλίο Για το Επαναστατικό Υποκείμενο της Εποχής μας συμπυκνώνει πολλά από αυτά που χαρακτήριζαν τον Κώστα Τζιαντζή.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, ο Τζιαντζής ποτέ του δεν επιδίωξε να εκδώσει ένα αυτοτελές βιβλίο, με το όνομά του στο εξώφυλλο. Το βιβλίο που κυκλοφορεί γράφτηκε το 1994 και είχε εσωκομματική χρήση στο ΝΑΡ, ενόψει μιας πανελλαδικής συνδιάσκεψης. Θεωρούσε την πνευματική ιδιοκτησία κατάλοιπο της αστικής ιδεολογίας στους επαναστάτες και ο ίδιος δήλωνε ότι δεν είναι παρά «οργανωτικό στέλεχος», προτρέποντας άλλους να γράψουν βιβλία. Όμως αυτά που με τη χαρακτηριστική κομματική αργκό και τη δική του ορολογία τόνισε στους τότε αγωνιστές του ΝΑΡ ο Κώστας Τζιαντζής, διατηρούν την επικαιρότητά τους και συνιστούν ένα «μικρό διαμάντι» της πολιτικής σκέψης, που μιλά σε όλη την Αριστερά σήμερα, φωτίζοντας καίριες πλευρές για τα υπαρξιακά της ερωτήματα.

Την εκδήλωση άνοιξε ο Αλέξανδρος Χρύσης, ο οποίος τόνισε την πρωτοποριακή τότε αντιπαράθεση που άνοιξε με το κείμενο αυτό ο Κώστας Τζιαντζής στον «πολύμορφο μεταμαρξισμό» που τότε ξεκίνησε να ανθεί. Μια αντιπαράθεση στο κύμα απόρριψης της εργατικής τάξης ως πρωτοπορίας και στην τάση αποθέωσης του αυθόρμητου.

Ο Κώστας Μάρκου εν συνεχεία σημείωσε ότι το νέο βιβλίο αποτελεί «μάχιμη παρέμβαση που αναδεικνύει μια εργασιακή θεωρία για το επαναστατικό υποκείμενο και το νέο στάδιο του καπιταλισμού». Είπε ακόμη ότι από τις γραμμές του βιβλίου προκύπτει και μια «εργασιακή θεωρία για τη στρατηγική και τακτική», υποστηρίζοντας ότι ο Τζιαντζής σε ορισμένα σημεία «αναπτύσσει τον Γκράμσι».

Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου (βλ. video) σημείωσε τα καινοτόμα στοιχεία που κόμισε ο Τζιαντζής στην επαναστατική θεωρία και αποτυπώθηκαν στο βιβλίο, όπως η διάκριση μεταξύ κόμματος, πολιτικού μετώπου και εργατικού κινήματος. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι στο κείμενο αυτό αλλά και σε όλη τη σκέψη του Τζιαντζή βάλλεται η «κομμουνιστική αριστοκρατική αντίληψη για την εργατική τάξη» που αποδίδει στο Κόμμα την αποκλειστικότητα της πολιτικής πάλης.

Ο Γιάννης Ελαφρός τέλος, εστίασε στην επικαιρότητα των αναλύσεων που άφησε ο Κώστας Τζιαντζής. Στάθηκε στην αντικομφορμιστική αντίληψή του για την οργάνωση και το κόμμα, που δεν μπορεί να είναι ένα περίκλειστο φρούριο, αλλά και για την καινοτόμο σύλληψη της «αντίστροφης ιεράρχησης», στη διατύπωση αιτημάτων του εργατικού μινήματος. Μίλησε ακόμη για την επιμονή του Τζιαντζή στη στρατηγική, που πρέπει να βρίσκεται «στο τιμόνι» και τη δύσκολη σύνδεσή της με την τακτική, σε ένα πολιτικό πρόγραμμα.